Page 40 - راهبردهای نوین بانکداری شماره چهار

‫ماهنامه اختصاصی حوزه اقتصادی ‪ -‬شماره چهارم‬ ‫‪40‬‬

‫* دکتر تهمینه عدال ‌تجو‬
‫* استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب‬

‫** حسا ‌مالدین ح ‌قگو‬
‫** کارشناسی ارشد حقوق عمومی‬

‫جایگاه مسوولیت مدیران و صاحبان مُجاز امضاء بان ‌کها در نظام حقوقی ایران‬

‫در شرکت‌ها‪ ،‬موسسات و اشخاص حقوقی‪ ،‬صاحب امضاء مجاز به شخصی گفته می‌شود که با استناد به اساسنامه آن شرکت یا‬
‫موسسه‪ ،‬اختیار و صلاحیت دارد که اسناد‪ ،‬مدارک‪ ،‬نام ‌هها‪ ،‬قراردادها‪ ،‬چک‪ ،‬سفته‪ ،‬اسناد بانکی و سایر اوراق عادی و تعهدآور مربوط به‬
‫شرکت را امضاء نماید‪ .‬حال تعیین صاحبان امضاء مجاز شرکت بستگی به اساسنامه شرکت‌ها دارد‪ .‬ممکن است در خود اساسنامه شرکت‪،‬‬
‫تصریح شده باشد که دارندگان امضاء مجاز شرکت‪ ،‬چه کسانی خواهند بود که در ای ‌نصورت باید صاحبان امضاء مجاز شرکت را همان مقاماتی‬
‫دانست که در اساسنامه شرکت‪ ،‬بیان شده‌است‪ .‬ممکن است اساسنامه شرکت بیان کرده‌باشد که صاحبان امضاء مجاز شرکت را هیات مدیره‬
‫شرکت تعیین م ‌یکنند‪ .‬در ای ‌نصورت هیات مدیره شرکت باید فرد یا افرادی را به عنوان دارندگان امضاء مجاز شرکت انتخاب نمایند‪ .‬این افراد‬
‫غالبا ًاز بین اعضای هیات مدیره انتخاب می‌شوند‪ .‬به جز مدیرعامل شرکت سهامی که م ‌یتواند خارج از اعضای هیات مدیره انتخاب شود و‬
‫برابر ماده ‪ ۱۲۵‬لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت دارای حق امضاء از سوی شرکت است‪ ،‬انتخاب مدیر مالی شرکت (که معمولا ًخارج‬
‫از اعضای هیات مدیره شرکت سهامی است) به عنوان یکی از صاحبان امضاء مجاز در شرک ‌تهای ایرانی تا حدودی مرسوم است‪ .‬اسناد و اوراق‬
‫تعهدآور شرکت مشتمل بر مورادی از قبیل‪ :‬اسناد‪ ،‬نامه‌ها‪ ،‬صورتجلسه‌ها‪ ،‬ایمیل‌ها‪ ،‬قراردادها‪ ،‬تعهدنامه‌ها‪ ،‬اقرارنامه‌ها‪ ،‬تاییدیه‌ها‪ ،‬گواه ‌یها‪،‬‬
‫چک‪ ،‬برات‪ ،‬سفته‪ ،‬گشای ‌شنام ‌ههای ارزی و بانکی و…‪.‬که شرکت را در قبال اشخاص دیگر به هر ترتیب و به هر میزان‪ ،‬مدیون و متعهد م ‌یسازد‪،‬‬
‫اسناد و اوراق تعهدآور گفته می‌شود‪ .‬اسناد و اوراق تعهدآور شرکت را صرفا ًبایستی دارندگان امضاء مجاز شرکت امضاءء نمایند تا قابل استناد‬
‫باشد‪ .‬در این مقاله؛ منشا و مبانی مسوولیت اختیارات مدیران بان ‌کها‪ ،‬جایگاه رابطه مدیران بانک‌ها با بستانکاران‪ ،‬چیستی مسوولیت مدنی‬
‫و جزایی مدیران بانک‌ها‪ ،‬انواع مسوولیت مدیران بانک‌ها و مستند قانونی آن‪ ،‬چیستی قوانین لازم الاجرا نسبت به بان ‌کها مورد بررسی و‬

‫ارزیابی قرار گرفت ‌هاست‪.‬‬

‫بانک‪-‬ها را تعیین نمایند که به شرح ذیل می باشد‪:‬‬ ‫ماده ‪ ۱۱۸‬لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت‬ ‫صاحب امضاء مجاز در قاون تجارت ایران‬
‫‪-۱‬امضاء مدیرعامل شرکت به تنهایی همراه با مهر‬ ‫نیز به بیان حیطه صلاحیت و دامنه اختیارات هیات‬ ‫در شرک ‌تها‪ ،‬موسسات و اشخاص حقوقی‪ ،‬صاحب‬
‫مدیره شرک ‌تهای سهامی پرداخته است و با لحاظ‬ ‫امضاء مجاز به کسی گفته م ‌یشود که برابر اساسنامه‬
‫شرکت‪.‬‬ ‫اختیارات خاص مجامع عمومی فو ‌قالعاده و عادی‪ ،‬تاکید‬ ‫آن شرکت یا موسسه‪ ،‬اختیار و صلاحیت دارد که اسناد‪،‬‬
‫‪ -۲‬مدیرعامل شرکت و یکی یا برخی یا همه اعضا‬ ‫نموده‌است که هیات مدیره شرکت سهامی دارای کلیه‬ ‫مدارک‪ ،‬نامه ها‪ ،‬قراردادها‪ ،‬چک‪ ،‬سفته‪ ،‬اسناد بانکی و‬
‫هیات مدیره (متفقا ً) همراه با مهر شرکت که در ای ‌نصورت‬ ‫اختیارات لازم برای اداره امور شرکت م ‌یباشند‪ .‬در مورد‬ ‫سایر اوراق عادی و تعهدآور مربوط به شرکت را امضاء‬
‫برای این‌که امضاء قرارداد یا سند دارای اعتبار باشد‪ ،‬باید‬ ‫شرکت با مسوولیت محدود نیز مواد ‪ ۱۰۴‬و ‪ ۱۰۵‬قانون‬ ‫نماید‪ .‬ماده ‪ ۱۲۵‬لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون‬
‫آن را هم مدیرعامل امضاء کند و هم شخص یا اشخاص‬ ‫تجارت ایران دامنه اختیارات و صلاحیت هیات مدیره‬ ‫تجارت ایران‪ ،‬مدیرعامل شرکت را نماینده شرکت‪ ،‬معرفی‬
‫عضو هیات‌مدیره دارنده حق امضاء (که ما این روش را به‬ ‫نموده و تصریح کرد‌هاست که مدیرعامل شرکت از طرف‬
‫غیر از موارد خاص توصیه نمی کنیم‪ ،‬چرا که برای عقد‬ ‫شرکت را بیان داشت ‌هاند‪.‬‬ ‫شرکت‪ ،‬حق امضاءء دارد‪ .‬ماده ‪ ۱۷‬لایحه قانونی اصلاح‬
‫قرارداد یا صدور سند تجاری یا امضاء سند و غیره اگر بنا‬ ‫قسمتی از قانون تجارت‪ ،‬بیان داشت ‌هاست که قبول سمت‬
‫به هر دلیلی یکی از دارندگان حق امضاء شرکت حضور‬ ‫‪-1‬منشا و مبانی مسوولیت اختیارات مدیران‬ ‫بوسیله مدیران شرکت‪ ،‬به‌خود ‌یخود دلیل بر آن‌است که‬
‫نداشته باشد‪ ،‬شرکت با مشکلات گوناگون مواجه م ‌یشود‬ ‫مدیران شرکت با علم به تکالیف و مسوولی ‌تهای خود‬
‫و حتی ممکن است در برخی موارد یک فرصت اید‌هآل‬ ‫بانک‌ها‬
‫در هر شرکتی این امکان وجود دارد که به انحاء‬ ‫عهد‌هدار مدیریت شرکت شد‌هاند‪.‬‬
‫تجاری و اقتصادی ب ‌هطور کل از دست برود‪).‬‬ ‫گوناگون‪ ،‬حق امضاء را برای مدیران آن شرکت بالاخص‬