Page 35 - راهبردهای نوین بانکداری شماره چهار
P. 35

‫‪35‬‬  ‫ماهنامه اختصاصی حوزه اقتصادی ‪ -‬شماره چهارم‬

‫سازما ‌نها و دول ‌تها) بود که به کشورهایی که بحران‬     ‫و حتی اگر هم مایل به تجدید وام باشند‪ ،‬این کار را با‬   ‫بازارهای سهام و تعهد در چنین کشورهایی چندان‬
‫ارزی را تجربه م ‌یکنند‪ ،‬اعطا م ‌یشود‪ .‬انتظار نجات‬      ‫هزینه بالاتری انجام خواهند داد‪ .‬وا ‌مگیرندگان از این‬  ‫پیشرفته نیست‪ ،‬جریا ‌نهای سرمایه غالبا ً شکل‬
‫سرمایه موجب شد که وا ‌مدهندگان خصوصی خارجی‬             ‫وحشت دارند که مواجهه آ ‌نها با ارز خارجی در صورت‬      ‫اعتبارات بانکی را به خود م ‌یگیرند‪ .‬فقدان نهادهای‬
‫انباشت رو به تزاید دیون شرک ‌تها و بان ‌کهای داخلی‬     ‫کاهش ارزش پول داخلی موجب افزایش شدید وام آ ‌نها‬       ‫کارآمد و نظارت بر سیستم بانکی و هم‌چنین عدم‬
‫را به عهده گیرند‪ .‬به‌منظور کاهش خطر اخلاقی‪ ،‬لازم‬                                                             ‫قوانین الزام‌آور برای مدیریت ریسک و استانداردهای‬
‫است که ضمان ‌تهای ضمنی کاهش یابند و درعی ‌نحال‬                                   ‫ازلحاظ پول داخلی شود‪.‬‬
‫وا ‌مدهندگان خصوصی تشویق شوند که شرک ‌تهای در‬                                                                   ‫دفترداری‪ ،‬خطر التهاب مالی را افزایش داده‪-‬است‪.‬‬
‫معرض خطر ورشکستگی را با پذیرش ریس ‌کهای آن‬                    ‫■ در بهار سال ‪ ،۱۹۹۷‬بحران ارزی در‬              ‫با اینکه سرمای ‌هگذاری خارجی مستقیم بخشی‬
‫نجات دهند‪ .‬اما ب ‌همنظور اجتناب از تخریب سیستم‬                  ‫تایلند آغاز شد و با کاهش ارزش‬                ‫مهم از واردات سرمایه را تشکیل م ‌یداد‪ ،‬سهم ورود‬
‫مالی که منجر به هزین ‌ههای گزاف م ‌یشود‪ ،‬ضمان ‌تهای‬                                                          ‫سرمایه کوتا‌همدت (سرمای ‌هگذاری ب ‌هصورت سهام و‬
                                                             ‫بات (واحد پول تایلند) این بحران به‬              ‫اوراق بهادار) در طول زمان به نحو قاب ‌لتوجهی افزایش‬
               ‫ضمنی دولت نباید کاملا ًحذف شود‪.‬‬                ‫سرعت به فیلیپین‪ ،‬مالزی‪ ،‬اندونزی‬                ‫یافت‪ .‬با جهان ‌یشدن بازارهای مالی‪ ،‬سرمای ‌‌هگذار ‌یهای‬
‫حبا ‌بهای مستغلات و هجوم بانکی‪ :‬در بسیاری‬                      ‫و سرانجام کر ‌هجنوبی سرایت کرد‪.‬‬               ‫کوتا‌همدت شدیدا ًب ‌یثبات شدند و به‌سرعت به تغییرات‬
‫از کشورهای آسیای شرقی گسترش اعتبارات داخلی‬                                                                   ‫انتظارات سرمای ‌هگذاران واکنش نشان م ‌یدادند‪.‬‬
‫موجب رون ‌قبخش مستغلات و بازارهای سهام شد که‬                     ‫سرایت کردن عامل مهمی بود‪،‬‬                   ‫استفاده از سرمایه‌های کوتا‌همدت برای تأمین منابع‬
‫موجب ایجاد حبا ‌بهای سفت ‌هبازی شد‪ .‬افزایش قیمت‬                 ‫زیرا همه کشورهای شرق آسیا با‬                 ‫مالی سرمای ‌هگذار ‌یهای بلندمدت‪ ،‬ریسک نکول (عدم‬
‫مستغلات از افزایش تقاضای خرید ناشی م ‌یشد ولی‬                  ‫مشکلات مشابهی مواجه بودند‪ .‬از‬
‫با اشباع بازار و انتظارات بدبینانه که موجب افزایش‬            ‫زمان آغاز بحران تا مارس سال ‪،۱۹۹۸‬‬                  ‫انجام تعهدات ) شرک ‌تها و بان ‌کها را تشدید کرد‪.‬‬
‫تعداد وا ‌مهای ناکارآمد شد‪ ،‬قیم ‌ت کم‌کم افت کرد‪ .‬از‬           ‫ارزش واحدهای پولی این کشورها‬                  ‫ایجاد اعتبار بی ‌شازحد‪ :‬با در نظر گرفتن وابستگی‬
‫آنجای ‌ی که وا ‌مهایی که موعد پرداخت آ ‌نها فرارسیده‬                                                         ‫به ارز خارجی تثبی ‌تکننده‪ ،‬ورود شدید سرمایه منجر‬
‫بود‪ ،‬بازپرداخت نشدند و بسیاری از سپرد‌هگذاران پول‬                   ‫حدود ‪ ٪۵۰‬کاهش یافت‬                       ‫به انباشت ‌هشدن ذخایر ارزی بان ‌کهای مرکزی به نحوی‬
‫خود را پس گرفتند‪ ،‬بان ‌کها تعطیل شدند‪ .‬هجوم بانکی‬                                                            ‫قاب ‌لتوجه و افزایش عرضه پول و اعتبار داخلی شده‪،‬‬
‫سرانجام موجب شد که در توانایی دولت برای دفاع از‬        ‫خطر اخلاقی‪ :‬نقدینگی فراوان‪ ،‬مشوق بان ‌کها‬             ‫اگرچه اقتصادهای نوپا سیاس ‌تهای تثبیت پولی و‬
‫ارز تثبی ‌تکننده شک و شبهه ایجاد شود‪ .‬دولت که‬          ‫برای عرضه اعتبار آسان است‪ .‬تضمین‌های ضمنی‬             ‫مالی را دنبال کردند تا با تورم مواجه نشوند‪ .‬شرک ‌تها و‬
‫با این وضعیت مواجه شد‌هبود‪ ،‬یک سیاست پولی‬              ‫دولت (شامل عملکرد آخرین مرجع وام‌دهنده بانک‬           ‫بان ‌کهای داخلی به این دلیل که نرخ بهره در کشورهای‬
‫محدودکننده را دنبال کرد که موجب افزایش ب ‌یسابقه‬       ‫مرکزی) موجب خطر اخلاقی و کژ گزینی م ‌یشود‪.‬‬            ‫خارجی از نرخ بهره در داخل کشور کمتر بود‪ ،‬و انتظار‬
‫نرخ بهره شد‪ .‬حتی باوجود افزایش شدید نرخ بهره‪،‬‬          ‫بان ‌کها هنگام ارائه اعتبار‪ ،‬در صورت بروز حوادث‬       ‫م ‌یرفت که دولت ارز خارجی تثبی ‌تکننده را تضمین کند‪،‬‬
‫امکان جلوگیری از خروج سرمایه وجود نداشت‪ ،‬زیرا‬          ‫مثبت سودهای سرشاری کسب م ‌یکنند و حال‌آنکه‬            ‫به نحوی رو‌زافزون تقاضای اعتبار به شکل ارز خارجی‬
‫ریسک کاهش ارزش پول از دیدگاه سرمای ‌هگذاران‬            ‫در صورت بروز حوادث منفی‪ ،‬ضررهای سنگینی را‬             ‫م ‌یکردند‪ .‬با نادیده گرفتن ریس ‌کهای نرخ برابری‪،‬‬
‫بسیار بالا بود‪ .‬افزایش نرخ بهره موجب ورشکستگی‬          ‫به جامعه تحمیل م ‌یکنند‪ .‬برای مثال در کشورهای‬         ‫تفاوت نرخ بهره بسیار بالا به نظر م ‌یرسید‪ .‬بنابراین‪،‬‬
                                                       ‫شرق آسیا‪ ،‬بان ‌کها و شرک ‌تهای داخلی تا حد زیادی‬      ‫تجمیع دیون کوتا‌همدت خارجی‪ ،‬م ‌یتواند موجب بحران‬
                         ‫بسیاری از شرک ‌تها شد‪.‬‬        ‫آسی ‌بپذیری خود در مقابل ریسک را افزایش دادند‬         ‫ارزی‌شود‪ .‬نیاز به بازپرداخت دیون خارجی در سررسید‬
‫سرایت بحران ارزی‪ :‬علاوه بر بحرا ‌نهای مستغلات و‬        ‫که منجر به تعداد رو به افزایشی از سرمای ‌هگذاری‌های‬   ‫آ ‌نها و پرداخت بهره موجب م ‌یشود که شرک ‌تهای‬
‫بانکداری که سابق بر این ذکر شد‪ ،‬عوامل بسیار دیگری‬      ‫ناکارآمد شد‪ .‬فساد گسترده و پارت ‌یبازی به نفع‬         ‫داخلی با ارز تثبی ‌تکننده مشخص از بانک مرکزی ارز‬
‫هم م ‌یتوانند موجب بحران ارزی شوند‪ .‬برخی از این‬        ‫اقوام‪ ،‬به تشدید این گرایش انجامید‪ .‬سرمای ‌هگذاری‌‬     ‫خارجی بخرند‪ .‬اگر در مورد حفظ ارز تثبی ‌تکننده شک‬
‫عوامل عبار ‌تاند از‪ :‬بدبینی سرمای ‌هگذاران به شایستگی‬  ‫بی ‌شازحد موجب خسارت دیدن اعتبارات شد ولی‬             ‫و شبه ‌های ایجاد شود‪ ،‬طلبکاران خارجی مایل به تجدید‬
‫اعتباری یک کشور‪ ،‬ب ‌یثباتی شدید سرمایه کوتا‌همدت‪،‬‬                                                            ‫وا ‌مهای پرداخ ‌تشده به شرک ‌تهای داخلی نخواهند بود‬
‫آزادسازی بازارهای محلی بدون اعمال اقدامات نظارتی‬               ‫بان ‌کها ارزش این اعتبارات را کاهش ندادند‪.‬‬
‫و چارچوب نهادی جدید‪ ،‬رکود اقتصادی فعلی‪،‬‬                ‫یکی دیگر از منابع خطر اخلاقی انتظار کمک مالی‬
‫ناآرامی سیاسی‪ ،‬فساد و پارت ‌یبازی به نفع اقوام‪ .‬ارز‬    ‫از سوی صندوق بی ‌نالمللی پول ‪( IMF‬به همراه سایر‬
‫تثبی ‌تکنند‌های که در مراحل قبلی موجب هجوم سرمایه‬
‫م ‌یشود‪ ،‬در صورت کاهش اعتماد‪ ،‬تبدیل به انگیز‌های‬

           ‫برای خروج سرمای ‌ههای کوتا‌همدت م ‌یشود‪.‬‬
‫سرایت‪ ،‬یکی دیگر از دلایل مهم بحران ارزی‬
‫است‪ .‬مشکلات یا بحرا ‌نهای به وجود آمده در برخی‬
‫کشورها م ‌یتواند موجب ایجاد شک و شبهه در مورد‬
‫ثبات اقتصادی دیگر کشورها و مناطق شود‪ .‬هرقدر‬
‫که کشوری با کشوری که دچار بحران ارزی است‪،‬‬
‫پیوندهای بیشتری داشته باشد‪ ،‬حال یا از طریق‬
‫ساختار صادرات مشابه‪ ،‬یا تجارت مشترک زیاد‪ ،‬زبان‬
‫و فرهنگ مشترک‪ ،‬مواجهه با انواع مشابه شو ‌کهای‬
‫خارجی‪ ،‬ساختار مشابه بازار مالی و غیره‪ ،‬بیشتر در‬
‫معرض چنین بحرانی قرار م ‌یگیرد‪ .‬احتمال دارد که در‬
‫اینجا تأثیری هشداردهنده وجود داشته باشد‪ ،‬یعنی‪:‬‬
   30   31   32   33   34   35   36   37   38   39   40