Page 29 - راهبردهای نوین بانکداری شماره دو
P. 29
27 ماهنامه اخت مصاهصنامیهحاوخزته اصاقتصصایدحیوز-ه اقشتماصراهددیوم -شماره دوم
و خودرو ،واردات و صادرات ،خرید و فروش عمده کالاها، مشارکت مدنی و جایگاه آن درقانون: و حداکثرسـازی سـود و ثروت سـهامداران بر طبـق موازین
خرید و فروش چوب و... بر اساس آیین‌نامه تسهیلات اعطایی بانکی« ،اعطای الهـی و بـا در نظـر گرفتن شـرایط جامعه انجـام م یگیرد تا
تسهیلات توسط بانک‌ها ،باید به ترتیبی صورت گیرد که جامعـه از عدالـت و برابری در سـطح عموم برخوردار باشـد.
ج :فعالیت اقتصادی خدماتی؛ مانند :آژانس مسافرتی، براساس پی شبینی‌های مربوط ،اصل منابع تأمین شده برای سـرمای هگذاران مسـلمان بـا اسـتفاده از عقـود اسالمی
خدماتی درمانی ،کانون تبلیغاتی و... این تسهیلات و همچنین سود انتظاری تحقق ،در مدت سـرمایه خـود را بـدون تعییـن نـرخ بهـره ثابـت و یـا بدون
معین قابل برگشت باشد» بنابراین «بان کها می‌توانند دریافـت مبالـغ ثابـت از پیش تعیین شـده در تولیـد کالاها
ویژگىهاى عقود مشارکتى از طریق عقود مشارکتی به ویژه عقد شرکت ،بنگاه‌های و ارائـه خدماتـی کـه همسـو و متضمن ارزش‌های اسالمی
قراردادهای انتفاعی مشارکتی ،قراردادهایی هستند که و انسـانی می‌باشـد ،مشـارکت م یدهنـد کـه در پـی آن نیز
اصل مالکیت و سود و زیان فعالیت اقتصادی موضوع قرارداد اقتصادی را با رعایت ضوابط زیر تأمین مالی کنند: نظـام بانکـداری اسالمی بـر بخش‌هـای حقیقـی اقتصـاد و
بین طرفین عقد به شراکت گذاشته می‌شود .عقودی چون .1بانک می‌تواند با تأمین بخشی ازسرمای ه مورد نیاز سـرمای هگذاری در آن تاکیـد می‌نمایـد و بـا سـرمایه‌گذاری
مشارکت مدنی ،مشارکت حقوقی ،مضاربه ،مزارعه و مساقات بنگا‌هها برای خرید کالاهای سرمایه‌ای ،با آنان در انجام وجـوه در قالـب عقـود مع ّیـن ،مشـروع و معقـول منجـر بـه
از این نوع هستند .قراردادهای مشارکتی ویژگ یهای خاصی مشـخص شـدن مسـیر مصـرف منابـع ،تسـهیم عادلانـه
فعالیت اقتصادی مشارکت کند. سـود و نظـارت بـر عملیـات بانکـی م یشـود و همیـن امـر
دارند که برخی از آن‌ها بدین قرار است: .2بانک م یتواند با تأمین بخشی از سرمای ه مورد نیاز در سـال‌های اخیـر مـورد توجـه بسـیاری از اقتصاددانـان
-1انتظاری بودن سود :ماهیت این قراردادها مانند برای احداث طرح‌های اقتصادی بنگا‌هها ،با آنان در انجام و بانکـداران قـرار گرفتـه و تقاضـا بـرای خدمـات بانکـداری
قراردادهای مبادل های انتفاعی است؛ با این تفاوت که در اسالمی را افزایش داده اسـت .در سیسـتم اقتصاد اسالمی
قراردادهای مبادل های تحقق سود ،حتمی است؛ اما در فعالیت اقتصادی مشارکت کند. بـه دلیل اینکه بخـش مالی و بانکی به بخـش واقعی اقتصاد
قراردادهای مشارکتی ،سود ،انتظاری است .طرفین قرارداد .3در حوز‌ه فعالیت اشخاص و بنگاه‌های بازرگانی یا گـره خورده اسـت ،امکان اهتمـام به فعالیت‌های نامشـروع،
(بانک و متقاضی تسهیلات) انتظار دارند طبق پی شبینی خود، کشاورزی ،در صورت یکه مشتری هیچ سرمایه‌ای از خود کاذب و زیـر زمینـی اقتصـادی که اقتصاد جامعـه را در برابر
در انجام فعالیت اقتصادی مشخص ،سودی حاصل شود اما در نداشته باشد ،بانک م یتواند از طریق قراردادهای مضاربه، نوسـان‌ها و تحـولات پی شبینـی نشـده در بازارهـای مالـی
عمل ممکن است اتفاقات گوناگونی بیفتد که سود کمتری از مزارعه و مساقات ،سرمایه مورد نیاز بنگاه یا اشخاص
آسـیب پذیـر می‌سـازد ،وجود نـدارد.
سود پی شبین یشده و یا بیشتر از آن عاید شود. متقاضی تسهیلات ذ یربط را تأمین کند» . یکی از چالش‌های اساسی که ه ماکنون مطرح است،
- 2متغیر بودن نرخ سود قرارداد :در قراردادهای عدم مشارکت بانک‌ها در زیان‌ها و ریسک‌های تسهیلات
مشارکتی ممکن است در زمان انعقاد قرارداد ،سهم سود کاربرد مشارکت مدنی در نظام بانکی و مصادیق آن گیرندگان به ویژه ریسک زیا ندهی آنان در موضوع فعالیت
بانک و نرخ سود انتظاری را برآورد کرد؛ اما سود واقعی فعالان اقتصادی برای گسترش و توسعه فعالیت ،افزایش مربوط به تسهیلات اعطایی است در حال یکه برمبنای فقه
در پایان قرارداد معلوم می‌شود؛ چنا نکه ممکن است برای تولید و قدرت رقابت ،برای تأمین سرمایه در گردش و... شیعه ،شرکاء باید درسود و زیان حاصل از شرک ت ،به نسبت
قرارداد خاصی نرخ سود ،صفر و حتی منفی باشد؛ در نتیجه درحوز‌ههای صادرات ،واردات ،پروژ‌ههای تولیدی ،ساختمانی،
سود بانک از محل قراردادهای مشارکتی ،متغیر است و در عمرانی ،شرک تهای خدماتی ،نیاز به شریکی دارند که بخشی آورده سرمایه‌شان ،شریکباشند.
از سرمایه نقدی را تأمین نماید؛ لذا «بان کها م یتوانند ،به
پایان دوره مالی معلوم می‌شود. منظور ایجاد تسهیلات لازم برای گسترش فعالیت بخ شهای مفاهیم و اصطلاحات کلیدی:
- 3اذنی بودن قرارداد :در قراردادهای مشارکتی، مختلف تولیدی ،بازرگانی و خدماتی قسمتی از سرمایه و ◄ تعری ف شرک ت :شرکت در لغت به معنى شریک
سرمایه‌ای که از طرف بانک در اختیار متقاضی تسهیلات شدن ،ه مدست شدن با یکدیگر در کاری .و در اصطلاح؛
قرار داده می‌شود ،به ملکیت وی در نمی‌آید .بانک فقط به ■ مشاركت در سود و زيان ، PLSروشي اجتماع حقوق مالکین متعدد در شىء واحد به صورت مشاع
وی اذن تصرف م یدهد .متقاضی تسهیلات می‌تواند در دایره مبتني بر قرارداد بين دو يا چند نفر از طر فهاي را شرکت گویند .و آن شىء واحد مىتواند عی نَ ،دی ن ،منفعت
اذن صاحب سرمایه (بانک) از آن در فعالیت اقتصادی بنگاه معامله است كه با مشاركت منابع در انجام یا حق باشد .و قراردادی است که به سبب آن دو یا چند نفر
استفاده کند و رابط ه مالی بانک با مشتری ،رابطه صاحب سرماي هگذاريكيطرح،بهرهمنديمشاعسود سرمایه مورد نیاز فعالیت اقتصادی را ب هصورت مشاع فراهم
م یآورند تا در سود و زیان آن فعالیت به نسبت سهمشان
سرمایه با عامل یا رابطه دو شریک خواهد بود. و زيان ناشي از اجراي طرح فراهم م یگردد. شریک باشند که به آن شرکت عقدی و اکتسابی نیز م یگویند.
-4نظارت و کنترل :در قراردادهای مشارکتی ،افزون براساس پارادايم ، PLSدارای يها و بده يهاي ◄ سود انتظاری :نرخ سودی که در ابتدای قرارداد
بر مسوولیت احراز صحت اصل قرارداد ،بانک حق دارد بانك اسلامي كيپارچه هستند ب هنحو ي كه مشارکت مدنی تعیین م یشود؛ یعنی انتظار می‌رود که در
اقتصادی بودن فعالیت را احراز کند و در طول اجرای پروژه، درواقع ،قر ضگيرندگان منابع پولي ،بانك‌ها را پایان مدت قرارداد ،فعالیت اقتصادی موضوع مشارکت به
در سود و زيان شركت داده و ب هترتيب بانك‌ها
همان میزان سودآوری داشته باشد.
نيز سپرده گذاران را در سود و زيان شركت ◄ سود محقق شده :سودی که بعد از اتمام پروژه
می دهند. مشارکت و پس از کسر تمامی هزینه‌ها حاصل می‌شود .این
سود در تسهیلات مشارکتی مبنای تقسیم سود و تسویه
بانکداری PLSموجبكاراييبيشترتخصيص
سرمايه خواهد شد زيرا بازدهي سرمايه و نحوه نهایی بین طرفین (بانک و شریک) می‌باشد.
تخصيص آن بستگي به بازدهي و چگونگي ◄ عقد خارج لازم :اگر التزام به یک عقد یا شرایطی
را در ضمن عقد لازم دیگری شرط کنند به این عقد دوم،
سودهي طرح دارد. عقد خارج لازم گویند .علت این نا مگذاری آ ناست که این
عقد ،غیر از عقد اولی و اصلی می‌باشد .این کار معمولاً برای
یا منابع مورد نیاز این بخ شها را ب هصورت مشارکت تامین
نمایند ».این عقد از جهت قلمرو خیلی گسترده است و اسقاط حق فسخ عقود جایز به کار می‌رود.
هم ه بخ شهای اقتصادی اعم از صنعت ،معدن ،ساختمان ، ◄ شرط ضمن عقد :شروطی که در ضمن عقد ،طرفین
ملتزم به آن می شوند «شرط ضمن عقد» نامیده می‌شود.
کشاورزی و ...را در بر م یگیرد از جمله : شرط یا شروط چیزی غیر از ارکان عقد است که طبیعتاً
الف :فعالیت اقتصادی تولیدی؛ مانند :احداث هنگام انعقاد آن طرفین ملتزم می‌شوند .تمامی شروطی که
ساختمان ،احداث پل ،مجتمع تجاری ،سد ،تولید انواع مخالف کتاب و س ّنت الهی نباشد می‌تواند در ضمن عقد
خودرو ،کالاهای اساسی ،ماشین‌آلات صنعتی ،لوازم
ساختمانی ،محصولات کشاورزی ،مرغداری ،دامپروری، مقرر گردد و از نظر شرعی و حقوق صحیح و نافذ است.
◄ عقد صلح :صلح در لغت به معنای آشتی و سازش است.
کیف و کفش و... عقدی است که جهت رفع تنازع بین طرفین آن منعقد م یشود.
ب :فعالیت اقتصادی بازرگانی؛ مانند :لیزینگ کالا
