Page 32 - راهبردهای نوین بانکداری شماره دو

‫ماهنامه اختصاصی حوزه اقتصادی ‪ -‬شماره دوم‬ ‫‪30‬‬

‫*حسین دریساوی بهمنشیر‬

‫*دانشجوی دکتری تخصصی‬
‫مدیریت بازرگانی‬

‫تئوری آشوب و کنترل تکان ‌ههای اقتصادی کشور‬

‫بـه معنـی در ه ‌مریختگـی و ب ‌ینظمـی اسـت‪ .‬ایـن واژه‬ ‫تغییرات سریع و غیرمعمول و نیز دگرگونی‌های عظیم و غی ‌رقابل‬
‫بـه معنـی فقدان هرگونه سـاختار یـا نظم اسـت‪ .‬معمولاً‬ ‫پی ‌شبینی میزان نقدینگی درسیست ‌مهای بانکی‪ ،‬گردابی در مدیریت اقتصادی‬
‫در محـاورات روزمره آشـوب و آشـفتگی نشـانه ب ‌ینظمی‬ ‫کشور بوجود آورده است‪ .‬با پیدایش نگر ‌شهای جدید و روشن شدن ابعاد‬
‫آورده می‌شـود و جنبـه منفـی دارد امـا در واقـع بـا‬ ‫علمی و نظری آن‪ ،‬دیگر ب ‌ینظمـی و آشوب به مفهوم سازمان نیافتگی‪،‬‬
‫پیدایـش نگـرش جدیـد و روشـن شـدن ابعـاد علمـی و‬ ‫ناکارآمدی و درهم ریختگی تلقی نم ‌یشود؛ بلکه بی نظمی وجود جنبه‌های‬
‫نظـری آن امـروزه دیگـر ب ‌ینظمـی و آشـوب بـه مفهـوم‬ ‫غیر قابل پی ‌شبینی و اتفاقی در پدید ‌ههای پویاست‪ .‬گرانی اخیر درکشور ما‪،‬‬
‫سـازمان نیافتگـی‪ ،‬ناکارآیـی و دره ‌مریختگـی تلقـی‬ ‫متاثر از گردش هرچند اندک نقدینگی در سیستم بانکی است که طی سالیان‬
‫نمی‌شـود ؛ بلکـه ب ‌ینظمـی وجـود جنب ‌ههـای غیـر قابل‬ ‫اخیر به دلیل نرخ بالا بودن سود در بان ‌کها‪ ،‬سپرده گذاران را به سپرده‌گذاری‬
‫پی ‌شبینـی و اتفاقـی در پدیده‌های پویاسـت کـه ویژگی‬ ‫انبوه‪ ،‬ترغیب نموده است و اکنون به دلیل تحریم و فشارهای سیاسی‪ ،‬این‬
‫سپرد ‌هها وارد بازار ارز‪ ،‬طلا‪ ،‬سکه خودرو شده اند‪ .‬ازآنجایی که دگرگونی‌های‬
‫خاص خـود را داراسـت‪.‬‬ ‫کوچک م ‌یتواند بر سیستم عظیم و پیچیده‌ای همچون الگوهای اقتصادی‪،‬‬
‫تاثیرگذار باشد‪ ،‬استفاده از اصطلاح «اثر پروانه‌ای» در نظریه آشوب مناسب‬
‫مبانی نظری تحقیق‬
‫مدل‌هـاي مختلفـي بـراي تصمي ‌مگيـري طراحـي‬ ‫به نظر می رسد‪.‬‬
‫شـده اسـت كـه تصمي ‌مگيـري در شـرايط مشـخص و‬
‫مع ّيـن و محيط‌هـاي باثبـات را مـد نظـر داشـته انـد‪ .‬در‬ ‫و عـدم وضوح اسـت و روابـط بین سیسـتم‌های محیطی‬ ‫مقدمه‬
‫نظريـه آشـوب‪ ،‬ب ‌ينظمي برهمـه عرصه‌هاي علمي سـايه‬ ‫بـا سیسـتم بانکـی کامل ًا تعریـف شـده اسـت‪ ،‬ولـی بـر‬ ‫در دهه‌هـای اخیـر نظریـه خطـی بـودن روابـط علـی‬
‫افكنـده اسـت كه مد ‌لهـاي تصمي ‌مگيـري در اين نظريه‬ ‫اسـاس قواعد از پیش تعیین شـده و مشـخصی نیست‪ .‬با‬ ‫و معلولـی بـا ظهـور نظریـه آشـوب یـا تئـوری «نظـم‬
‫نيـز از ايـن قاعـده مسـتثني نيسـتند‪ .‬در نگرش سـنتي‪،‬‬ ‫توجـه به ایـن که اولوی ‌تهـای تصمی ‌مگیـران محیط‌های‬ ‫در ب ‌ینظمـی» کارآیـی خـود را از دسـت داده اسـت‪.‬‬
‫تصمي ‌مگيـري فرآينـدي اسـت قابـل پي ‌شبينـي و عـدم‬ ‫پیرامونـی و اثرگـذار بـر نظـام بانکـی غالبـاً نامشـخص و‬ ‫در نظریـه خطـی ایـن طـور تصـور مـی شـد کـه جهان‬
‫موفقيـت در تصميم‌گيري يا ناشـي از فقـدان اطلاعات و‬ ‫مبهـم اسـت و عناصـری کـه در اتخـاذ تصمیمـات آن‪،‬‬ ‫هسـتی مجموعـ ‌های اسـت کـه طبـق قوانیـن جبـری‬
‫يـا ناشـي از محدوديت فنـون پي ‌شبيني و تلاش اسـت‪.‬‬ ‫مشـارکت دارنـد‪ ،‬ناشـناخته و غیرقابل تعیین هسـتند و‬ ‫طبیعـت در حرکت اسـت و مسـیر حرکـت آن به صورت‬
‫در صورتـي كـه نظريه آشـفتگي و آشـوب‪ ،‬تصمي ‌مگيري‬ ‫نم ‌یتـوان نحـوه مشـارکت آنهـا را در تصمیمـات‪ ،‬تعیین‬ ‫خطـی و قابـل پی ‌شبینـی اسـت‪ .‬در تئـوری آشـوب بـر‬
‫را غيـر قابـل پي ‌شبينـي و تلاش بـراي پي ‌شبينـي آينده‬ ‫و یـا میـزان توانایی‌هایشـان را ارزیابـی کـرد و همچنین‬ ‫نقـش خلاقانـه ب ‌ینظمـی و آشـوب تاکیـد شـده و جهان‬
‫را كار بيهـوده فـرض مي‌كنـد‪ .‬يـا حداقـل پي ‌شبينـي‬ ‫روابـط علـی و معلولـی پدیده‌هـای محیطـی در بان ‌کهـا‬ ‫مجموعه ای از سیسـت ‌مهایی خود سـازمان‌ده‪ ،‬تلقی شده‬
‫قطعي و يقيني آن دشـوار و سـخت اسـت‪ .‬از نظر تئوري‬ ‫مانند سـایر سیسـتم‌ها به صراحـت قابل تبیین نیسـتند‬ ‫کـه پیامدهـای آن غیرقابل پی ‌شبینی اسـت‪ .‬امـا در این‬
‫آشـوب‪ ،‬اطلاعات صحيح و كامل دسـت يافتني نيسـتند‬ ‫و معمـولاً مدیـران سیسـتم‌های مختلف بـا روش آزمون‬ ‫شـرایط؛ قوانین جبـری طبیعی کمـاکان حاکمیت دارند‬
‫و رويدادهـا كـراراّ ناپيوسـت ‌هاند و بـا آنچـه در گذشـته‬ ‫و خطـا علـت پدید‌ههـا را حدس م ‌یزنند کـه از اطمینان‬ ‫و سیسـتم‌ها بـه شـیو‌های دورانـی عمل می کننـد که در‬
‫اتفـاق افتـاده رابطـه‌اي ندارنـد‪ .‬كيـي از مدل‌هايـي كـه‬ ‫کاملـی برخوردار نیسـت‪ ،‬اسـتفاده از نظریه آشـوب برای‬ ‫آن ب ‌ینظمـی منجـر بـه نظـم و نظـم منجر بـه ب ‌ینظمی‬
‫در پاسـخ بـه شـرايط كنونـي مطـرح شـده مدلي اسـت‬ ‫اداره ایـن سیسـتم‪ ،‬الگـوی مناسـبی به نظر می‌رسـد‪ .‬از‬ ‫می‌شـود‪ .‬در مکالمـات روزمـره «آشـفتگی» نشـانه‬
‫كـه آن را اصطلاحـ ّا « ظرف زبالـه ‪»Garbage can‬‬ ‫آنجایـی کـه امـروزه دیگـر تصـور سـاده از نحـوه فعالیت‬ ‫ب ‌ینظمـی اسـت و بـار منفـی دارد امـا در نظریه آشـوب‬
‫نـام نهاد‌هانـد كـه شـايد اشـاره‌اي بـه ب ‌ينظمـي و درهم‬ ‫جهـان جـای خـود را بـه تصـوری پیچیـده و پارادوکس‬ ‫وجـود ب ‌ینظمـی نشـانه جنبه‌هـای غیرقابـل پی ‌شبینـی‬
‫و برهـم بـودن شـرايط تصمي ‌مگيـري باشـد‪ .‬برخـي از‬ ‫گونـه داده اسـت‪ .‬ایـن علـم جدیـد تئـوری پیچیدگـی‬ ‫پدیده‌هـای پویاسـت و در ب ‌ینظمـی‪ ،‬نظمی نهفته اسـت‪.‬‬
‫دانشـمندان ايـن مـدل را بـراي سـازمان‌هاي امـروزي‬ ‫نامیـده می‌شـود و جنبـه‌ای از ایـن علـم کـه توجـه‬ ‫نظـام سیسـتم بانکـی از نظام‌هـای داخـل کشـور و نظام‬
‫مناسـب ديده‌انـد كـه ب ‌ينظم ‌يهـاي سـازمان يافت ‌هانـد‪.‬‬ ‫همـگان را بـه خـود جلـب کـرده تئوری آشـوب یـا نظم‬ ‫جهانـی تاثیرپذیـر و بـر آن تاثیرگذار اسـت‪ .‬محیط‌هایی‬
‫ايـن مـدل را ابتـدا سـه نفر بـه نام‌هـاي كوهـن‪ ،‬مارچ و‬ ‫در پـی ب ‌ینظمـی نامیده می‌شـود‪ .‬آشـفتگی (‪)Chaos‬‬ ‫کـه نظام مالی کشـور را احاطـه کرده سرشـار از ابهامات‬
‫السـن طراحـي كرد‌هانـد‪ .‬آنـان بـا اسـتفاده از ايـن مدل‬