Page 30 - راهبردهای نوین بانکداری شماره سه

‫ماهنامه اختصاصی حوزه اقتصادی ‪ -‬شماره دوم‬ ‫‪30‬‬

‫* دکتر نادعلی بای‬

‫* دکترای روابط بین‌الملل‬

‫برآورد چش ‌مانداز حقوقی‪ -‬سیاسی عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی (‪)WTO‬‬

‫اجلاس پارلمانی سازمان تجارت جهانی (‪ )WTO‬که با شعار «بررسی چالش‌های دشوار اما قابل مدیریتی که سیستم تجارت جهانی با آن‬
‫مواجه‌است» در ‪ 5-6‬دسامبر ‪ 2018‬مقر این سازمان در ژنو برگزار شد‪ .‬ایران‪ ،‬بزرگ‌ترین اقتصاد نپیوسته به سازمان تجارت جهانی (هجدهمین‬
‫اقتصاد جهان)‪ ،‬قلمداد م ‌یشود‪ .‬ایران پس از برجام و رفع تحری ‌مهای مرتبط‪ ،‬یک بار دیگر برای عضویت در این سازمان اقدام کرد‪ .‬هر چند در‬
‫نشست شورای عمومی این سازمان که می ‪ ،2016‬در ژنو برگزار شد آمریکا سیاست سکوت را در پیش گرفت و موضعی اتخاذ نکرد‪ ،‬اما تعدادی‬
‫از کشورهای عربی از جمله عربستان سعودی وقتی با حمایت حدود ‪ 60‬کشور از الحاق ایران مواجه شدند‪ ،‬اعلام کردند که در مورد الحاق ایران‬
‫باید تامل بیشتری صورت گیرد و به این نحو عدم آمادگی خود را برای پیوستن به اجماع نشان دادند‪ .‬هرچند رایزنی‌های پیشین می‌توانست‬
‫تا حدودی شرایط را برای برداشتن گا ‌مهای عملی روشن کند‪ ،‬اما روی کار آمدن ترامپ این روشن ‌یها را هم از بین برده و موانع عضویت ایران‬
‫را افزایش داده است‪ .‬آنچه مانع پیشبرد رسمی فرآیند الحاق ایران به سازمان بوده‪ ،‬عدم حصول اجماع در تعیین رئیس گروه کاری در بین‬
‫اعضای سازمان بود‌هاست و تا این موضوع حل نشود‪ ،‬نمی‌توان فرآیند الحاق را به صورت رسمی پیش برد‪ .‬با این مقدمه‪ ،‬ابعاد حقوقی‪-‬سیاسی‬

‫عضویت و الحاق ایران در سازمان تجارت جهانی را مورد بررسی قرار م ‌یدهیم‪.‬‬

‫قراردادهای امضا شده در اجلا ‌سهای گات اطمینان‬ ‫نه قراردادهای رسمی‪ ،‬ب ‌هعنوان یک ابزار اساسی برای‬ ‫از «گات» تا سازمان تجارت جهانی‬
‫م ‌یداد که امتیازات بازرگانی در مورد تمامی اعضا ب ‌هکار‬ ‫تشویق بازرگانی آزادتر توسعه پیدا کرد‪ .‬اعضای گات از ‪23‬‬
‫گرفته م ‌یشد‪ .‬مقررات گات که مخالف اعمال تبعیض‬ ‫شرک ‌تکننده اولیه به ‪ 100‬عضو افزایش یافت که بر روی‌هم‬ ‫«گات» موافقت‌نامه عمومی تعرفه و تجارت‬
‫بود‪ ،‬اعضا را از به‌کار بردن محدودی ‌تهای کمی‪ ،‬سهمیه‌ها‪،‬‬ ‫بیش از ‪ 80‬درصد بازرگانی جهان به وسیله آنها انجام‬ ‫(‪)General Agreement on tariff and Trade-GATT‬‬
‫سوبسیدهای صادراتی‪ ،‬مالیا ‌تهای ویژه با دیگر تدابیری که‬ ‫م ‌یگرفت‪ .‬گات در ‪ ،1971‬نظام ترجیحات عمومی(‪ )GSP‬را‬ ‫است که در سال ‪ 1947‬در ژنو امضا شد و به عنوان یک‬
‫مانع تراشی برای اجرای امتیازات تفویض شد‌هباشد‪ ،‬نهی‬ ‫تصویب‌کرد که به بیشتر کشورهای توسعه‌یافته اجازه و‬ ‫سازمان تخصصی سازمان‌ملل کار م ‌یکند و بخشی از‬
‫می‌کرد‪ .‬گات تحت رهنمودهای کمیته هدایت کنند‌های به‬ ‫اختیار م ‌یدهد که در مورد کشورهای در حال توسعه از‬ ‫تلا ‌شهایی است که برای اصلاح اقتصادبی ‌نالمللی بعد‬
‫نام گروه مشورتی ‪ 18‬که از نمایندگان ‪ 9‬کشور توسعه یافته‬ ‫تعرف ‌ههای ترجیحی استفاد‌هکنند‪ .‬در ‪ 1976‬ایالات متحده‬ ‫از جنگ جهانی دوم صور ‌تگرفت‪ .‬موافق ‌تنامه برتون‬
‫و ‪ 9‬کشور در حال توسعه تشکیل م ‌یشد‪ ،‬انجام وظیفه‬ ‫به بسیاری از کشورهای دیگر اروپایی و آسیایی پیوست‬ ‫وودز(‪ )Bretonwoods‬در ‪ 1944‬آغاز این کوش ‌شها بود‪.‬‬
‫م ‌یکرد‪ .‬برابری دو بلوک در اداره گات نشا ‌نگر این امر بود‬ ‫و نظام ترجیحات عمومی که نتیج ‌هاش کاهش صدها‬ ‫هدف اصلی گات این بود‌هاست که تعرف ‌هها را به‌تدریج‬
‫که کشورهای صنعتی کوشش می‌کردند از اتهامات چهان‬ ‫نرخ تعرفه برای واردات کشورهای در حال توسعه بود را‬ ‫در کشورهای امضاکننده کاه ‌شدهد تا اینکه سرانجام به‬
‫سوم مبنی بر این‌که گات همچون یک باشگاه ثروتمندان‬
‫عمل م ‌یکند‪ ،‬خلاص م ‌یشوند‪ .‬دفتر مرکزی گات در ژنو‬ ‫پذیرفت‪.‬‬ ‫تجارت آزاد جهانی دس ‌تیابد‪.‬‬
‫وظایف گات عبارت بوده از‪-1:‬انجام مذاکرات درباره‬ ‫گات ابتدا در سال ‪ 1947‬به‌عنوان یک تشکیلات‬
‫قرار داشت‪.‬‬ ‫کاهش تعرف ‌هها و دیگر موانع بازرگانی‪-2،‬ارائه سیاست‌های‬ ‫موقتی برپا شد و قرار بود تا وقتی که سازمان بین‌المللی‬
‫در مورد اهمیت گات م ‌یتوان گفت که اعضای گات طی‬ ‫بازرگانی جدید‪-3،‬حل و فصل اختلافات بازرگانی‪-4،‬وضع‬ ‫بازرگانی (ایتو‪ ))ITO‬که تاسیس آن پیشنهاد شده‌بود‪،‬‬
‫سا ‌لهای پس از ‪ 1947‬درباره کاهش اساسی موانع بازرگانی‬ ‫مقرراتی که باید حاکم بر سیاست‌های بازرگانی اعضایش‬ ‫تشکیل شود و ب ‌هعنوان یک کارگزاری تخصصی سازما ‌نملل‬
‫مذاکره موفقیت‌آموزی انجام داد‌هاند‪ .‬پیشرفت آرام اما‬ ‫برای برقراری بازرگانی منظم و قاعد‌همند جهانی دست‬
‫مداوم گات با انجام مذاکرات دور توکیو که تعرفه‌های‬ ‫باشند‪.‬‬ ‫به‌کار شود ب ‌هصورت موقّت‪ ،‬انجام وظیفه کند‪ .‬وقتی‌که‬
‫گمرکی را به‌طور متقابل تا حد متوسط ‪ 33‬درصد‪ ،‬و بیشتر‬ ‫در نشس ‌تهای دور‌های این نهاد‪ ،‬اعضا ب ‌هصورت‬ ‫ایالا ‌تمتحده پیشنهاد تشکیل آیتو را رد کرد‪ ،‬گات‬
‫به نفع کشورهای صنعتی‪ ،‬کاهش داد و سرعت بیشتری‬ ‫دوجانبه درباره امور بازرگانی و امضای قراردادها مذاکره‬ ‫که برخلاف آیتو اساسش را بیشتر موافق ‌تنام ‌ههای‬
‫م ‌یکنند‪ .‬گنجاندن شرط دولت کامل ‌هالوداد در تمام‬ ‫اجرایی که به تصویب سنا نیاز ندارند‪ ،‬تشکیل م ‌یدهد‬