Page 35 - راهبردهای نوین بانکداری شماره سه
P. 35
35 ماهنامه اختصاصی حوزه اقتصادی -شماره دوم
بان کهای کارگزار نظام بانکی ایران عملکرد نظام بانکی ایران تحریم‌های مرتبط با نظام بانکی ایران
در نقاط مختلف جهان در پیش و پس از برجام
◄ سازمان خزانه داری آمریکا در سال 2006تحری مهای
بانک مرکزی پیش از سال ۱۳۸۷دارای ۲۰۶فقره حساب نظـــام بانکـــی کشـــور بعـــد از انقـــاب اســـامی بـــا وجـــود وسیع مالی را علیه ایران وضع‌کرد که بر اساس آن انتقال
و ۴۶کارگزار بود .طی سا لهای 1387تا 1389با افزودن 35 تحری مهـــا ،توانمنـــدی خـــود را در جهـــت ایجـــاد توســـعه در
کارگزار و 75فقره حساب ارزی ،بانک مرکزی مجموعا ً دارای کشــور بــه کار گرفــت .امــا آمریــکا بــا کمــک شــورای امنیــت بیش از 100دلار مالی بین سازما نها ممنوع شد.
۲۸۱فقره حساب ارزی شد .در دوران تحری مهای بی نالمللی و ســـازمان ملـــل ،بهتریـــن راهـــکار بـــرای تحـــت فشـــار قـــرار ◄ به دنبال صدور قطعنامه شماره 1929شورای امنیت
از ابتدای سال ۱۳۹۱تا پایان سال ۱۳۹۳بسیاری از بان کهایی در سال 2010اتحادیه اروپایی نخستین تحریم خود علیه
که از قبل دارای روابط کارگزاری با بانک مرکزی بودند از انجام
ایران را به شرح زیر وضع نمود:
مراودات بانکی سرباز زدند .به منظور مقابله با ◄ منع بان کهای ایرانی از تاسیس شعب در اتحادیه
تحری مها ۴۶فقره حساب نزد ۱۲بانک که عمدتا ً از
وضعیت مالی و اعتباری بسیار ضعیفی برخوردار بودند در اروپایی و ارتباط با بان کهای این حوزه،
کشورهای چین ،روسیه و بلاروس افتتاح شد .در این دوران ◄ ممنوعیت خرید و فروش اوراق قرضه عمومی توسط
تعداد بان کهای کارگزار نظام بانکی کشور ،روند مستمر نزولی
را طی کرده و با توجه به افزایش فشار تحریم‌های بی نالمللی دولت یا بان کهای ایران.
◄ در سال 2011آمریکا تمام نظام بانکی ایران را به عنوان
به پایی نترین حد آن در سال ۱۳۹۳رسید. حامی بالقوه تروریسم تلقی کرد و بانک مرکزی را مورد تحریم
پس از مذاکرات هست های ،روند رو به رشد روابط کارگزاری قرار داد .در همان سال مبادلات مربوط به نفت ایران با بانک
در سال ۱۳۹۴آغاز شد و بر این اساس و از ابتدای بهمن مرکزی مورد هدف قرار گرفت و پرداخت بیشتر کشورها بابت
۱۳۹۴بانک مرکزی به افتتاح 52فقره حساب جدید نزد ۲۳
بانک مختلف اروپایی و آسیایی از جمله بان کهای مرکزی صادرات نفت ایران تحریم شد.
ایتالیا ،اتریش و دیگر بان کهای تجاری بزرگ و متوسط اقدام ◄ در سال 2011انگلستان و کانادا فعالیت‌های بانک
کرد .در 10ماهه اول سال 1395بانک مرکزی مجموعا ًدارای
85فقره حساب کارگزاری فعال نزد 51بانک مختلف بود مرکزی را تحریم کردند.
که از این تعداد ۹بانک که در زمان تحری مها قطع همکاری ◄ در سال 2012اتحادیه اروپایی هرگونه تعامل بین
کرده بودند ،مجددا ًاقدام به برقراری ارتباطات بانکی با بانک
بان کهای ایرانی و اروپایی را ممنوع کرد.
مرکزی نمودند (جدول .)1 ◄ در سال 2012طبق دستور اجرایی ،13599تمام
همچنین ۴۳فقره حساب جدید نزد ۲۳کارگزار جدید به بان کها و موسسات مالی ایران هدف تحریم انسداد دارایی
فهرست حسا بهای بانک مرکزی افزوده شد. در آمریکا قرار گرفتند.
◄ در سال 2013کاهش ارزش ریال هدف قرار گرفت
و طی مصوبه کنگره آمریکا بان کهای خارجی که با ریال
تجارت نموده یا از آن نگهداری م یکنند ،جریم ههای سنگینی
متحمل م یشوند.
پیا مرسانی مالی بین‌المللی (سوئیفت) ■ پس از برجام ،ارتباط سوئیفت اقتصاد ایران در سال‌های 1390تا 1395
تمام بانک‌های ایرانی که نام آ نها از
برقراری سوئیفت از نخستین دستاوردهای برجام بود فهرست تحری مها خارج شده بود، پنج سال ابتدای دهه 1390در تمام بخ شهای اقتصادی
(نمودار .)4 مجددا ًبرقرار شد و ارائه تمام خدمات دو نیمه متفاوت داشت؛ سال‌های 1390تا 1392مصادف
با اعمال و تشدید تحری مهای هسته‌ای و سال‌های 1392
سوئیفت یا ارتباطات مالی بین بانکی ،یک ابزار ارتباطی- پیا مرسانی دیگر نیز مجاز اعلام تا 1395مقارن با مذاکرات و توافق هست های برجام .طی
مخابراتی است که به تنهایی نم یتواند گر‌هگشای ارائه خدمات شده است و پیا مها به نحو ایمن و با سال‌های ۱۳۹۰تا ،۱۳۹۲نرخ تورم میانگین تا سطح ۴۰درصد
بانکی بی نالمللی باشد و این ابزار باید با روابط کارگزاری که از کمترین هزینه مبادله م یشوند .تا بالا رفت؛ اما روند نزولی تورم پس از سال ۱۳۹۲باعث شد که
پیش میان دو بانک ایجاد شده است همراه باشد تا بتوان از اواخر سال 1395نام ۲۹بانک ایرانی این نرخ در انتهای سال 1395پس از 25سال ،ت کرقمی شود
طریق آن به ارائه خدمات به مشتریان پرداخت .بدین ترتیب در وب سایت سوئیفت آمده بود و
سوئیفت را باید ابزاری در کنار ابزارهای ارتباطی همچون تلفن این موضوع نمایانگر آ ناست که این (نمودار .)2
یا فکس دانست و اگر روابط کارگزاری ایجاد نشده باشد، رشد اقتصادی در دوره نخست ،به سطح منفی کاهش
سوئیفت نیز ب یاستفاده خواهد بود .در دوران اوج تحری مها و بانک‌ها به سیستم سوئیفت یافت ،حال آنکه در ۹ماه نخست سال 1395پس از ۱۴سال
در بحث پیام رسانی مالی بی نالمللی سوئیفت اکثر بانک‌های متصل بودهاند
ایرانی قطع شده بود و از مکانیز مهای سنتی مانند تلکس و به سطح دو رقمی رسید (نمودار .)3
فکس رمزدار برای پیام‌رسانی مالی استفاده م یشد .این امر دادن ایـــران را بســـتن را‌ههـــای مبـــادلات تجـــاری ایـــران بـــا همچنین در دوره اول ،بازدهی واقعی (بازدهی اسمی
دارای هزین ههای بسیار بالاتر و ریس کهای بیشتر بود و در دیگـــر کشـــورها یافـــت .تـــا قبـــل از ســـال 1385هی چکـــدام از منهای تورم) در بازار سهام ب هطور متوسط منفی شد؛ اما با
تحری مهــا ،بخــش بانکــی ایــران را بــه طــور مســتقیم تحــت توجه به کاهش نرخ تورم ،متوسط بازدهی واقعی در دوره دوم
مواردی نیز با تأخیر انجام م یشد. تاثیـــر قـــرار نـــداده بـــود ،در حال یکـــه پـــس از آن مشـــکلات رقم مثبتی ثبت شد .در حوزه سرمای هگذاری صنعتی ،میزان
پس از برجام ،ارتباط سوئیفت تمام بان کهای ایرانی که نام متعـــددی را در پـــی داشـــت .بـــا تشـــکیل پرونـــده هســـت های صدور جوازها در دوره دوم رشد کرد و تراز تجاری غیرنفتی
آ نها از فهرست تحری مها خارج شده بود ،مجددا ًبرقرار شد و و باق یمانـــدن ایـــران بـــر مواضـــع خـــود در ســـال 1385فقـــط پس از ۲۷سال مثبت شد .بازار مسکن ،در سه سال نخست
یکـی از بان کهـای ایـران طبـق ابلاغیـ های از سـوی خزانـ هداری دهه ،۱۳۹۰با رونق ساخت‌وسازهای غیرمصرفی همراه شد؛
آمریـکا تحریـم شـد ،امـا در سـال 1387کل بان کهـای ایـران اما در سه سال بعد ،رکود سفت هبازی در این بازار تح تتاثیر
ذیـل ایـن فهرسـت تحریـم قـرار گرفتنـد .اعمـال ایـن تحریـم اصلاح رفتار فعالان قرار گرفت .مجموعه آمارها تایید م یکند
زمین هســاز بســیاری از مشــکلات در صــادرات و واردات ،نقــل که بازارها و شاخ صهای اقتصاد کلان ،در نیمه دوم پنج سال
و انتقــات بانکــی ،ثبــت سفارشــات ،را‌ههــای وصــول درآمــد گذشته ،در مسیر بهبود گام برداشتند؛ مسیری که متاثر از
تغییر رفتار در سیاس تگذاری اقتصادی و سیاسی است.
ارزی و ...شـــد. تغییر در انتظارات ،بهبود رویکرد در سیاس تهای پولی و
سیاست‌های انضباطی بانک مرکزی ،کاهش سفته بازی در
بازارهای ارز و دارایی ،نمایان شدن آثار لغو تحری مها و رشد
درآمدهای نفتی از جمله مه مترین عوامل موثر در تغییر روند
آماری رشد اقتصادی و تورم بودهاند.
