Page 11 - راهبردهای نوین بانکداری شماره دو

‫‪9‬‬
‫ماهنامه اختصاصی حوزه اقتصادی ‪ -‬شماره دوم‬

‫دانشیار اقتصاد دانشگاه تهران و عضو شورای سیاست‌گذاری «راهبردهای نوین بانکداری»‪:‬‬

‫ناکارآمدی نظام بانکداری ایران در جلوگیری از تورم‪ ،‬حفظ‬

‫ارزش پول ملی‪ ،‬رشد اقتصادی و عدالت اجتماعی‬

‫گفت و گو از‪ :‬فریده مجیدی راد‬ ‫دکتـر علـی اکبـر نیکـو اقبـال نیـک؛ دکتـرای اقتصـاد از دانشـگاه‬
‫نیو‌اسـکول یونیورسـیتی آمریـکا و عضـو هیأت علمی و دانشـیار دانشـکده‬
‫* کارشناس ارشد ارتباطات‬ ‫اقتصاد دانشـگاه تهران اسـت‪ .‬ایشـان تالیفات گسـترده ای در قالب کتاب و‬
‫مقالـه انجام داد ‌هاسـت که مرجع دانشـگاهی محسـوب م ‌یشـود‪ .‬دکتر نیکو‬
‫اقدام موثر دیگر‪ ،‬افزایش سرمایه از محل آورده نقدی‬ ‫اقبـال کارشـناس برجسـته اقتصـادی محـل رجـوع و گفتگوی رسـان ‌ههای‬
‫سها ‌مداران خواه ‌دبود که این مورد هم با توجه به اینکه‬ ‫مختلـف بـوده و عضـو شـورای سیاسـت‌گذاری مجلـه راهبردهـای نویـن‬
‫سهامدار اصلی بان ‌کها‪ ،‬دولت است‪ ،‬شاید مفید باشد ولی‬ ‫بانکـداری هـم م ‌یباشـد‪ .‬در ایـن گفت‌وگـو نظـرات ایشـان را در مـورد‬
‫خیلی اث ‌ربخش ب ‌هنظر نم ‌یرسد! البته انتشار اوراق بدهی دولت‬ ‫مشـکلات بان ‌کهـا‪ ،‬راهکارهـای پیشـنهادی جویـا شـده‌ایم کـه در ادامه از‬

‫م ‌یتواند را‌هحلی باشد که تحت شرایطی قابل توصیه است‪.‬‬ ‫نظـر خواننـدگان مجلـه می‌گذرد‪.‬‬
‫افزایش نرخ بهره سپرد‌هگذاری و تسهیلات اعطایی‬
‫بان ‌کها‪ ،‬افزایش نرخ خدمات بانکی‪ ،‬فروش اموال مازاد و‬ ‫جمهوری در سخنرانی اخیر خود‪ ،‬اصلاحات در نظام بانکداری‬ ‫■ آقای دکتر به نظر شما‪ ،‬مه ‌مترین مشکل بان ‌کها‬
‫کاهش شعب فیزیکی نیز راهکارهای دیگری است که م ‌یتواند‬ ‫را سرفصل همه اولوی ‌تها اعلام نمود‪ .‬البته بخش مهمی از‬ ‫در شرایط فعلی چیست؟‬
‫تا حدودی و در شرایطی به خروج بان ‌کها از بحران کمک کند‪.‬‬ ‫ب ‌ینظمی وضعیت نظام بانکی کشور ناشی از مصیبت منابع‬
‫همچنین دولت باید از مداخله اداری در امور بان ‌کها و الزام‬ ‫یا بیماری هلندی و مضافاً ایجاد کسر بودجه و مالیات تورمی‬ ‫■ طی ده ‌ههای اخیر‪ ،‬شاهد پرداخت تسهیلات تکلیفی به‬
‫بان ‌کها به اعطای تسهیلات تکلیفی ارزان قیمت جهت برخی‬ ‫دولت در چهار دهه گذشته بوده است‪ .‬رشدهای نقدینگی‬ ‫بخ ‌شهای دولتی و فرادولتی که کارآیی قابل قبولی نداشت ‌هاند‪،‬‬
‫از مصارف‪ ،‬اجتناب کند و یا آن را از طریق مخارج بودجه‬ ‫ب ‌یحد و حساب در حد متوسط ‪ ۲۲‬درصد ن ‌هتنها سر منشا‬ ‫بودیم و حتی این تسهیلات با نرخ بهره پایی ‌نتر از نر ‌خهای‬
‫بحران پولی و بانکی کشور بوده‪ ،‬بلکه موجبات انواع مصائب و‬ ‫بازار برای تسهیلات و اعتبارات به این افراد و شرک ‌تها‬
‫سالانه خود تامین مالی کند‪.‬‬ ‫انحرافات اقتصادی از قوانین علم اقتصاد را ب ‌ههمراه آورد‌هاست‪.‬‬ ‫پرداخت شد که بعضاً اصل و فرع را بازپرداخت نکرد‌هاند و‬
‫علاوه بر تمامی موارد ذکر شده‪ ،‬بهبود اوضاع اقتصادی و‬ ‫در ده ‌ههای گذشته ب ‌هعلت بیماری هلندی و رشد قیمت‬ ‫بعضاً هم ورشکست و یا متواری شد‌هاند‪ .‬شایان ذکر است‬
‫رشد سودآوری صنایع و شرک ‌تها هم‪ ،‬به بهبود عملکرد بان ‌کها‬ ‫منابع غیرقابل تجارت‪ ،‬فرآیندهای نادرستی مانند رشد مداوم‬ ‫که ورشکستگی این بنگا‌هها اگر مورد قبول واقع شود‪ ،‬بانک‬
‫کمک ب ‌هسزایی خواهدکرد که البته لازمه آن‪ ،‬بودج ‌هریزی سالم‬ ‫قیم ‌تهای زمین و مسکن شکل گرفت که موجبات دور شدن‬ ‫دیگر مجاز به گرفتن اصل و فرع مطالبات خود نم ‌یباشد‪.‬‬
‫دولت (بدون کسر بودجه) با سهم بالای بودجه عمرانی و کاهش‬ ‫نظام بانکی از وظایف اصلی خود شد‪ .‬بان ‌کها مبالغ سنگینی‬ ‫این واقعیت نشان م ‌یدهد چه مسوولیت و وظیفه سنگینی بر‬
‫بودجه جاری از طریق حذف مخارج بیهوده در بسیاری از اقلام‬ ‫در حوزه املاک و شرک ‌تهای عمدتاً ساختمانی سرمای ‌هگذاری‬ ‫دوش مدیریت بان ‌کها گذاشته شده که تسهیلات و اعتبارات‬
‫بودجه جاری است‪ .‬البته افزایش قیمت ساختمان در زمان‬ ‫کرده بودند و از محل بازدهی و سود این سرمای ‌هگذار ‌یها‪،‬‬
‫حاضر هم می تواند در افزایش ارزش دارای ‌یهای بان ‌کها و رشد‬ ‫بهره بانکی این سپرد‌هگذاران پرداخت م ‌یشد؛ اما با رکود بازار‬ ‫به طر ‌حهای سودآور بنگا‌ههای واقعی اعطا شود‪.‬‬
‫مسکن طی ‪ ۵‬سال گذشته‪ ،‬عمل ًا بخش عظیمی از دارای ‌یهای‬ ‫همه این عوامل سبب شده تا بسیاری از بان ‌کهای کشور‬
‫سود حاصل از واگذاری این دارای ‌یها موثر واقع شود‪.‬‬ ‫بان ‌کها در این حوز‌هها قفل شد و نظام بانکی را به سمت‬ ‫به مرز بحران و ورشکستگی نزدیک شوند‪ ،‬زیرا مدیریت بانکی‬
‫■ به عنوان سوال آخر‪ ،‬ادغام بان ‌کهای نظامی را‬ ‫تسهیلات بزرگ‪ ،‬ارقامی را بدون بررس ‌یهای لازم و گرفتن‬
‫ورشکستگی به حرکت درآورد‪.‬‬ ‫وثایق معتبر و کافی پرداخت نمود‌هاست‪ .‬این امر حاکی از‬
‫چگونه ارزیابی م ‌یکنید؟‬ ‫■ راهکارهای پیشنهادی شما جهت بهبود وضعیت‬ ‫تسلیم بی چون و چرای مدیریت بانکی کشور از مقامات مافوق‬
‫■ ادغام و یا واگذاری بان ‌کها ممکن است را‌هحل قوی‬ ‫و یا ذ ‌ینفوذ فرادولتی و عدم تعهد مدیران به مسوولی ‌تها و‬
‫و مناسبی برای رفع مشکل بان ‌کها نباشد‪ .‬احتمالاً تغییرات‬ ‫بان ‌کها چیست؟‬ ‫انجام وظایف بانکداری بوده است‪ .‬ه ‌ماکنون حسابرس ‌یهای‬
‫مدیریتی قوی بهتر م ‌یتواند مشکلات را برطرف و روند سوددهی‬ ‫■ بهترین و مناس ‌بترین اقدام‪ ،‬وصول مطالبات‬ ‫داخلی و قانونی در بنگا‌هدار ‌یهای جهان‪ ،‬ب ‌هصورت هفتگی‬
‫این دسته از بان ‌کها را بهبود بخشد‪ .‬وقتی بانکی با مشکلات‬ ‫مشکو ‌کالوصول و یا لاوصول بان ‌کها از دریاف ‌تکنندگان‬ ‫درآمده است تا انحراف از اهداف و وظایف سریعاً شناسایی‬
‫عدیده روبرو است و نسبت کفایت سرمایه‪ ،‬بسیار پایین است‪،‬‬ ‫تسهیلات است‪ .‬شاید اگر شرایط اقتصادی متفاوتی داشتیم‬ ‫و برطرف شود‪ .‬در ایران این رویکرد‪ ،‬جایگاه واقعی و حقیقی‬
‫نفس و ماهیت ادغام نم ‌یتواند این مشکل را برطرف کند مگر‬ ‫و دولت با مازاد بودجه سالانه مواجه بود‪ ،‬تزریق نقدینگی به‬ ‫خود را اساساً از دست داده است‪ .‬لذا نظام بانکداری ایران‬
‫آنکه مدیریت کارآزموده جدیدی برای رفع مشکلات بانک ادغام‬ ‫بان ‌کها و تسویه بده ‌یهای دولت بسیار راهگشا م ‌یبود؛ اما‬ ‫ب ‌هعنوان مه ‌مترین رکن حفظ ثبات و امنیت پولی و مالی‬
‫شده در نظر گرفته شود‪ .‬ادغام‪ ،‬ب ‌هخود ‌یخود نم ‌یتواند بیماری‬ ‫در شرایطی که دولت هرساله با کسری تقریبا ‪ ۱۵‬درصدی‬ ‫کشور نتوانست ‌هاست نقش بایسته خود را در جلوگیری از‬
‫نظام بانکی کشور را درمان کند و فقط مسکن موقتی خواهد‬ ‫بودجه مواج ‌هاست‪ ،‬نباید پرداخت بده ‌یهای دولت به بان ‌کها‬ ‫تورم‪ ،‬نوسانات تورمی‪ ،‬حفظ ارزش پول ملی‪ ،‬رشد اقتصادی و‬
‫بود‪ .‬ضمن ای ‌نکه شرایط توافق و ادغام بر مبنای حسابرس ‌یهای‬ ‫عدالت اجتماعی ایفا نماید‪ .‬بنابراین ب ‌یدلیل نبود که ریاست‬
‫صحیح و دقیق هنوز مشخص نشده و ادغام یک بانک مشک ‌لدار‬ ‫و پیمانکاران از طریق کسر بودجه را توصیه نمود‪.‬‬
‫در یک بانک سالم‪ ،‬م ‌یتواند بانک سالم را هم دچار مشکل نماید‪.‬‬