Page 9 - راهبردهای نوین بانکداری شماره دو
P. 9
7
ماهنامه اختصاصی حوزه اقتصادی -شماره دوم
سخن سردبیر
سناریوهای اقتصاد ایران در دور جدید تحری مها
دکتر نادعلی بای /دکترای روابط بین الملل
که نیازمند حفظ اقتصاد بسیار شکننده ایران باشد. با دسترسی اعتباری شدیداً محدود شده (همچون ترامپ پس از خروج از برجام و با برقراری دوباره
در همین حال رشد قیم تها به‌صورت سرسام‌آوری بان کها که با ترازنامه بد درگیرند) ،توانایی فعالیت تحریم‌ها علیه ج.ا.ا ،.به دنبال تضعیف اقتصاد و
تشدید خواهد شد و ب هصورت بالقوه به سطح بالاتر و توسعه شرک تهای خصوصی را دشوار خواهدکرد. تشدید نارضایتی عمومی است .وضعیت اقتصادی
از تورم خواهدرسید .اگر ایران بی ثباتی سیاسی را پی شبینی م یشود این پوی شها در سال ،2019 ایران را در دور جدید تحریم‌ها ،در قالب سه سناریو
تجربه کند ،احتمالاً اقتصاد آن وارد یک رکود طولانی در رشد تولید ناخالص داخلی واقعی 4.3درصد
مدت خواهد شد که حتی تجارت جهانی و بویژه بازار انقباض ایجاد کند و کمتر از افزایش پی شبین یشده می‌توان ترسیم نمود:
جهانی نفت را با تهدیدات جدی مواجه خواهدکرد. 1.8درصدی در سال 2018خواهدبود .علاوه ب ر در سناریوی اصلی؛ تضعیف اساسی اقتصاد ایران
درمجموع باید گفت که اعمال تحریم‌ها در کنار این ،در حالی که از یک رکود عمیق پایدار اجتناب باتوجه به تحری مهای هست های ب هویژه تحریم صادرات
ویژگی‌های ساختاری اقتصاد ایران و بی‌تدبیری، م یشود ،پی شبینی م یشود که رشد اقتصادی در چند نفت و نق لوانتقال مالی ،که از 4نوامبر دوباره برقرار
باعث سرعت گرفتن شرایط رکود تورمی در اقتصاد سال آتی ،کمتر از میزان بالقوه آن باقی بماند و با شد‌هاند ،به رکود شدید و پایداری که بتواند موجب
ایران شده است .صندوق بین المللی پول در گزارش مسائل ساختاری ریش هدار عمیق همچون فساد فراگیر ب یثباتی ایران شود ،منجر نخواهد شد .اعلام معافیت
اخیر خود اعلام کرده که رشد تولید ناخالص داخلی و مقررات ضعیف سرمای هگذاری و به همان نسبت هشت کشور در واردات نفت از ایران ،انعطا فپذیری و
ایران تا پایان سال 2018به 1.5درصد کاهش یابد عم لگرایی طر فهای درگیر را نشان م یدهد .هرچند
و در سال 2019با نرخ 3.6درصد منقبض شود .در ریس کهای سیاسی پایدار ،دست به گریبان باشد. ب هنظر م یرسد که ایران با برقراری دوباره تحری مها
این میان در سال ،2019نرخ تورم به 34.1و نرخ در سناریوی خوش‌بینانه؛ تاثیر تحریم‌های ب هدنبال تلافی باشد ،اما احتمالاً تا جایی که روابطش
بیکاری به 14.3درصد افزایش خواهد یافت .بانک ایالات‌متحده بر اقتصاد ایران و در نتیجه ثبات را با چین و روسیه به خطر نیندازد ،انجام خواهد
جهانی نیز متوسط رشد اقتصادی ایران در سال‌های سیاسی ،به میزان زیادی به خاطر پیشرفت مذاکرات و داد .بعید است که مکانیزم مالی اروپایی نهایتاً سپر
2017-2021را 1.4درصد اعلام کرده است .در یا افزایش شدید قیمت نفت ،یا نمایش قوی‌تر جامعه کارآمدی برای اقتصاد ایران در برابر تحری مها باشد.
واقع ،تحریم‌های نفتی و بانکی ،به صورت سرع تگیر بین‌المللی برای مبارزه با تحریم‌های ایالات‌متحده، پیش بینی م یشود که صادرات نفت ایران از 2.5
برخلاف پی شبینی‌ها بی‌تاثیر بوده‌است ،ولی صادرات میلیون بشکه در روز به 1.3میلیون بشکه در روز تا
رشد اقتصادی ایران عمل خواهن دکرد. نفت ایران و سرمایه‌گذاری خارجی در ایران برای پایان سال 2019کاهش یابد .از آنجا که صادرات نفت
با توجه به گزاره‌های فوق می‌توان به خوبی دریافت و جریا نهای سرمای هگذاری کن د شده و تعاملات مالی
که اقتصاد ایران آماده قرار گرفتن در دام رکود تورمی مدت محدودی کاهش خواهد داشت. فرامرزی فریب آمیزتر خواهد شد ،در این میان ،ریال
است .انتخاب راهکار درست برای برون‌رفت از شرایط در این میان ،افت ارزش ریال با بازگشت اعتماد به (که نصف ارزش خود را تاکنون در بازار موازی از دست
فعلی ،مستلزم بررسی اثر بخشی سیاست‌های پولی اقتصاد ایران ،کند خواهدشد ،اما هرگونه افزایش شدید
و مالی ،سیستم بودجه ،سنجش وضعیت اثر جبرانی، یا یکسا نسازی موفقی تآمیز نر خهای ارز بازار رسمی و داده) ،با فشار روبه پایین بیشتری روب هرو خواه دشد.
میزان کشش‌پذیری بازارها و سایر عوامل زیربنایی موازی ،از آنجا که بانک مرکزی ایران قادر به برآورده با توجه به اینکه بانک مرکزی ایران هنوز هم
ساختن رضایت کامل تقاضای داخلی برای ارز خارجی ذخایر ارزی خارجی کافی برای حفظ قدرت خود
و ساختاری ،پی شنیاز ارائه هرگونه راهکاری است. نیست ،اتفاق نخواهد افتاد .در همین حال ،باتوجه به در دست دارد و نیز تجربه قابل توجهی در فعالیت
مهم‌ترین راهکارهای مقابله با رکود تورمی ایران رشد قیم تها که احتمالاً به دنبال تثبیت در حدود در شرایط تحریم دارد ،بعید ب هنظر می‌رسد یک
در شرایط تحریم ،می‌تواند انضباط مالی دولت سطح 10درصد سالانه ثبت شده در سا لهای اخیر
از طریق تنظیم صحیح بودجه و اجتناب از تداوم است ،فشارهای تورمی به صورت غیرقاب لمدیریتی فروپاشی کامل در پول ملی کشور روی بدهد.
بیشتر کسری بودجه ،کنترل و کاهش هزینه‌های باقی خواهدماند .مخاطرات نارضایتی گسترده عمومی افت ارزش ریال که به‌طور بالقوه با سیاس تهای
جاری دستگاه‌ها ،نحوه استفاده از دلارهای نفتی کاهش خواهدیافت و اعتراضات قانونی نیز به بهبود مالی انبساطی‌تر برای کاستن از نارضایتی عمومی،
به گونه‌ای که باعث افزایش پایه پولی و بالطبع همراه شده است ،به صورت اجتناب ناپذیری ،تورم
آن افزایش نقدینگی نشود ،اصلاح ساختار مالیاتی، شرایط اقتصادی منجر خواهدشد. را بالا برده ،مصرف و فعالیت کسب و کار را پرهزینه
اصلاح بازارهای مالی و پولی (پرهیز از سیاست‌های در سناریوی بدبینانه؛ انزوای عمیق و دائمی ایران
انبساطی پولی) و افزایش سرمای هگذاری ب هنحوی که منجر به وخامت شدید شرایط اقتصادی پرچال شاش تر خواه دکرد.
به افزایش تولید منجر شود و پرهیز از سیاست‌هایی خواهدشد و ب یثباتی سیاسی را در پ ی داشته و مخاطره در همین‌حال ،ظهور احتمالی دوباره سیستم
که عواقبی همچون فعالیت‌های ران تجویانه و حمله نظامی آمریکا را با هدف تغییر رژیم افزایش ارزی چندگانه ،در حالی که تضمین م یدهد کالاهای
دلالی دارد (مانند بازار مسکن) و افزایش تولید و خواهد داد .در این شرایط ،صادرات نفت ایران و جریان اساسی برای مردم با قیمت‌های نسبتاً مناسب در
بهرهوری کل عوامل تولید ،می‌باشد .در مجموع به دسترس است ،تحریف و ب هه مریختگی در اقتصاد
نظر می‌رسد ،ماموریت اصلی بانک مرکزی باید در سرمای هگذاری خارجی نزدیک به صفر خواهدبود. را ایجا دکرده ،سودجویی را در بازار موازی توسط
راستای ثابت نگه داشتن قیم تها و حداکثر‌سازی در هیمن‌حال ،اگر ذخایر ارزی برای اجتناب از کسانی که ارز خارجی را با قیمت‌های ترجیحی
یک افت سریع و غیرقابل مهار ریال عرضه‌شوند ،فقط دریافت م یکنند تسهیل کرده و بخش خصوصی را با
اشتغال ،متمرکز شود. برای مدت محدودی کافی خواهندبود .همچنین
فعالیت قاچاق زیاد خواهد شد اما نه به آن میزانی فشار به عقب خواهد‌راند.
درواقع ،دسترسی بسیار محدود به مواد اولیه
