Page 18 - راهبردهای نوین بانکداری شماره چهار
P. 18
ماهنامه اختصاصی حوزه اقتصادی -شماره چهارم 18
نمایندگان مجلس شورای اسلامی در گفت‌و‌گو با «راهبردهای نوین بانکداری» :
تکرار تجربه شکس تخورده خصوص یسازی به صلاح نیست
گف توگو از :فاطمه رضائی خاجکی
کارشناس مدیریت
در طی سالهای اخیر موضوع خصوصیسازی پالایشگاههای کشور ،بارها و بارها به محل مناقشه میان مسوولان و تصمی مگیران ارشد
كشور و صنعت نفت تب دیل شده و هر بار این موضوع موجی از نگرانی و اضطراب را در میان بخش‌ها‌ی مختلف این شرك تها به وجود آورده
و پس از آن ،این فرآ‌یند متوقف گرد‌یده است .مطابق با سیاست‌های کلی اصل 44قانون اساسی ،سهم دولت در شرکت‌ها می‌بایست حداکثر
20درصد باشد و مابقی آن به بخش خصوصی واگذار شود .از این رو ،مقرر شده بود پس از خصوصیسازی 6پالایشگاه ،سهام دو پالایشگاه
دیگر نیز در بورس عرضه شود که با مصوبه جدید این امر محقق نشد .اخیرا مجددا ًموضوع خصوصیسازی پررنگ گر دیده و به تبع آن دیگر
بار نگرانی‌ها میان دست‌اندركاران بخش‌ها‌ی مختلف این شرك تها در رده‌ها‌ی مختلف سازمانی تش دید شدهاست .منشا این نگرانی‌ها عموما ًبه
خصوصی‌ساز‌ی‌ها‌ی ناموفق سالهای گذشته بر می‌گردد كه آخ رین موارد آن در حوزه صنعت پالا‌یشی ،پالایشگاههای شیراز و كرمانشاه به ثمن
بخس بوده كه با نارض‌ایتی ،اعتراضات و حواشی وسیع و پی در پی همراه بوده و هست ،همچنین به این رو‌یداد ناموفق م یتوان ده‌ها مثال دیگر
در حوزه صنعت را افزود كه خصوصیسازی ناموفق و پر رمز و راز صن‌ایع مهمی همچون هپكو و آونگان نمونه بار‌زی از آنها بوده ،به گون های كه
موج ورشكستگی آن صن‌ایع و برندها‌ی صاحب نام بی نالمللی و اعتراضات گسترده و پ یدر‌پی كاركنان از كار بیكار شده و مستاصل آنها كماكان
وقت و انرژ‌ی بسیار‌ی از مقامات ارشد استانی و كشور‌ی را به خود مصروف داشته تا آنجا كه در حال حاضر التیام این زخم جانكاه و باز كردن
این گره هزارت وی كور ،به‌یك معجزه مشابهت دارد .متاسفانه از آنجا كه طی سالهای گذشته اجر‌ای اصل 44قانون اساسی به شكل سلیقه‌‌ای،
ناقص و در نتیجه ناموفق به انجام رسیده و علاوه بر نفی اهداف اجر‌ای قانون ،این اهمال‌یا اغماض منتج به بروز عوارض و نابسامانی‌ها‌ی ج دید
برای صن‌ایع و كشور شدهاست ،اكنون بیم آن می‌رود تا شركت پالا‌یشی مهم كشور همچون پالایشگاه امام خمینی (ره) شازند نیز دستخوش آن
سرنوشت نامیمون شده و آن چه بر سر دیگر صن‌ایع واگذار شده و كاركنانش آمده نیز همچون بختك بر سر این پالایشگاه و كاركنانش سا‌یه
افكند! به علاوه آن كه پالایشگاه امام خمینی (ره) در مسیر خصوصیسازی نیازمند سرمای هگذاری واقعی است كه از اهلیت لازم برخوردار باشد.
تجربیات ناگوار ،در سالهای گذشته در آسمان (هواپیمای ای‌ت یآر) و دریا (کشتی سانچی) ،کام مردم را تلخ کرد که م یتوان ردپای خصوص یسازی
ناقص و سلیق های در این عدم کارایی را به وضح مشاهده کرد به گون های که ه ماکنون قرار است شرکت ملی نفتکش دوباره به وزارت نفت بر
گردد .شرکت آسمان در سالهای گذشته به صندوق بازنشستگی کشوری واگذار شده و مالک کشتی سانچی نیز به طور غیرمستقیم وزارت
کار شده که بابت رد دیون منجر به ناکارآمدی آنها شدهاست .با توجه به وضعیت مالی این شرکت‌ها ،سرمای هگذاری جدیدی در این‌ها صورت
نمی‌گیرد و عملا ًدر حال فرسایش و نابودی هستند .بنگا‌ههایی که تا دیروز ،پرارزش‌ترین سرمای ههای ملی کشور بودند ،همگی در وضعیت
ورشکستگی و بحران مدیریتی قرار گرفت هاند .حال بنگا‌ههای کشور بر سر یک د‌وراهی قرار دارند .بازگشت به عقب یعنی دولتی کردن دوباره
بنگاه‌ها یا فراهم‌کردن شرایط برای ورود بخش خصوصی واقعی .به نظر م یرسد در هر دو روند ،سیاستگذار با دشواری‌ها و چالش‌هایی روب هرو
خواهدشد ،اما عملا ًگام دوم نتایج بهتری برای اقتصاد کشور خواهد داشت .طبق گزارش سازمان خصوصیسازی متوسط سهم بخش خصوصی
واقعی از کل واگذاری‌های انجا مشده در دوره ۱۳۸۳تا ۱۳۹۵حدود ۱۹/ ۱درصد است .این در حال یاست که اگر واگذاری‌های تدریجی و ترجیحی
از این بخش کسر شود ،سهم بخش خصوصی واقعی کمتر خواهد بود .بیشترین سهم از کل واگذاری‌های انجام‌شده متعلق به نهادهای نظامی،
نهادهای عمومی ،نهادهای انقلاب اسلامی و ...بوده که ب هطور متوسط حدود ۳۹/ ۹درصد از کل واگذاری‌های انجام‌شده متعلق به این نهادها
بوده است .در این دوره به طور متوسط ۱۹درصد از واگذاری‌های انجا مشده سهم سهام عدالت و ۲۱/ ۹درصد بابت رد دیون دولت منتقل شده
است .کارشناسان معتقدند واگذاری به نهادهای نظامی ،نهادهای عمومی و نهادهای انقلاب اسلامی نیز نه‌تنها خصوصیسازی نیست ،بلکه
منجر به ظهور قشری به‌نام بخش خصولتی یا شبه‌دولتی خواهد شد .واگذاری به این شیوه باعث م یشود تا نهادهای مذکور از وظایف اصلی
خود دور شوند و عملا ًعرصه برای فعالان اقتصادی بخش خصوصی ،محدودتر و تنگ‌تر شود.
لذا با توضیحات فوق ،پرونده خصوص یسازی و واگذاری شرکت‌های دولتی با تاکید بر پالایشگاه‌ها ،در گفتگو با نمایندگان مجلس مورد بررسی
قرار گرفته است که در ادامه از نظر خوانندگان می‌گذرد.
