به گزارش راهبرد بانک، جشن باستانی ایرانیان، نه تنها نمادی از بهار و تولد دوباره‌ی طبیعت است، بلکه لحظه تحویل سال نیز سرآغاز یک سفر روحانی، فرهنگی و معنوی محسوب می‌شود. این لحظه که در آن خورشید به نقطه اعتدال بهاری رسیده و فصل زمستان را به بهار تبدیل می‌کند، برای همگان نوید تغییر، تجدید امید و شروعی دوباره است. در این مقاله مفصل، به بررسی جزئیات لحظه تحویل سال ۱۴۰۴، آداب و رسوم نوروز، تاریخچه و ریشه‌های این جشن دیرینه و ویژگی‌های منحصر به فرد سال نو خواهیم پرداخت.
لحظه تحویل سال در فرهنگ ایرانی دارای ارزش ویژه‌ای است؛ چرا که در این دقایق و ثانیه‌ها، گذر زمان متوقف به نظر می‌رسد و انسان‌ها در انتظار ورود سال نو، گذشته را مرور و آینده را با امید و انگیزه‌ای تازه آغاز می‌کنند. این لحظه، با حضور مراسم مذهبی، دعای سال تحویل و خواندن متون مقدس مانند قرآن و اشعار حافظ، به یک تجربه روحانی و همزمان با همگامی طبیعت بدل می‌شود.
به گفته‌های سنتی، در این دقایق آخر سال، هر خانه و هر فرد به نو شدن دوباره دعوت می‌شود؛ خانه‌های تمیز و منظم نماد ورود برکت و خیر به منزل هستند و چیدن سفره هفت سین، که سرشار از نمادهای زندگی، طبیعت و تجدید حیات است، نشانگر آغاز فصل نو و تحول در زندگی است.
بر اساس محاسبات رسمی در ایران، لحظه تحویل سال ۱۴۰۴ شمسی به ساعت ۱۲ و ۳۱ دقیقه و ۳۰ ثانیه ظهر روز پنجشنبه ۳۰ اسفند ۱۴۰۳ تعیین شده است. این لحظه که همزمان با ورود خورشید به نقطه اعتدال بهاری و آغاز حرکت ظاهری آن در ابتدای برج حمل است، معادل موارد زیر است:
در سیستم رسمی تقویم ایران، قانون مشخصی وجود دارد:
با توجه به اینکه لحظه تحویل سال ۱۴۰۴ در ساعت ۱۲ و ۳۱ دقیقه و ۳۰ ثانیه ظهر ثبت شده است، این بدان معناست که اولین روز سال ۱۴۰۴، جمعه یکم فروردین خواهد بود.
تعیین دقیق زمان تحویل سال در ایران بر مبنای نصف‌النهار رسمی با طول جغرافیایی ۵۲.۵ درجه شرقی صورت می‌گیرد. این محاسبه بر پایه‌ی حرکت ظاهری خورشید و رسیدن آن به نقطه‌ای است که فاصله‌اش از نقطه اعتدال بهاری صفر شود. در نتیجه، همزمانی لحظه تحویل سال با شروع واقعی بهار و رستاخیز طبیعت، پیام‌آور تجدید حیات و نو شدن زمین و دل‌هاست.
تقویم شمسی ۱۴۰۴ همراه با تمامی ماه‌ها و تاریخ‌های رسمی سال جدید را در ادامه مشاهده کنید.
واژه «نوروز» از زبان فارسی میانه (nōgrōz) گرفته شده و ریشه در زبان اوستایی دارد. مورخان معادل اوستایی این واژه را navaka raocah حدس زده‌اند. در ادبیات و تاریخ ایران باستان، نوروز به عنوان «ناوا سرِدا» یعنی سال نو یاد می‌شد و مردمان آسیای میانه در دوره‌های سغدیان و خوارزمشاهیان به آن «نوسارجی» می‌گفتند.
نوروز جشن دیرینه‌ای است که از اقوام و تمدن‌های مختلف به ارث رسیده و امروزه به شناسنامه‌ای ایرانی بدل شده است. این جشن باستانی نه تنها در ایران، بلکه در کشورهایی همچون تاجیکستان، آذربایجان، روسیه، ترکمنستان، سوریه، عراق، گرجستان، چین، پاکستان و هند تعطیل رسمی محسوب می‌شود. در واقع، نوروز به عنوان «روز بین‌المللی نوروز» توسط یونسکو به عنوان میراث فرهنگی و معنوی بشر ثبت شده است.
یکی از افسانه‌های معروف درباره پیدایش نوروز در شاهنامه آمده است. طبق روایت، جمشید در حین گذر از سرزمین‌های آذربایجان، دستور برپایی تختی داده و با تاجی پر زرق و برق بر روی آن، نور و روشنایی را به جهان هدیه داد. به دلیل شادمانی مردم و تابش نور خورشید بر تاج زرین، آن روز «نوروز» نامیده شد. این داستان نمادی از امید، روشنایی و تجدید زندگی است.
عید نوروز با آداب و رسومی همراه است که ریشه در تاریخ و فرهنگ ایرانی دارد. برخی از این رسوم عبارتند از:
سفره هفت سین نمادی از تولد دوباره طبیعت و تجدید حیات است. هر یک از آیتم‌های این سفره (مانند سیب، سیر، سرکه، سنجد، سماق، سبزه و سکه) نمادی از مفاهیم مختلف زندگی مانند سرزندگی، سلامتی، ثروت و صبر است.
در لحظه تحویل سال، خواندن آیات قرآن و اشعار حافظ شیرازی یکی از رسوم دیرینه محسوب می‌شود. این کار، با هدف جلب برکت و تغییر حال، به استقبال سال نو انجام می‌شود. همچنین، دعای سال تحویل که در آن از «مقلب القلوب و الابصار» و «مدبر الیل و النهار» خواسته می‌شود تا حال و احوال فرد به بهترین شکل ممکن دگرگون شود، در میان مردم رایج است.
برخی از آداب نوروزی اشاره به دیدار سالانه پرهیزگاران با بازماندگان در خانه‌های خود دارد. باور بر این است که اگر خانه درخشان و مرتب باشد، ورود بازماندگان موجب برکت و خیر خواهد شد؛ در غیر این صورت، از طلب برکت امتناع می‌شود.
سال ۱۴۰۴ از نظر روحانی و معنوی ویژه به شمار می‌رود؛ چرا که نوروز امسال همزمان با ماه مبارک رمضان است. این همزمانی، حال و هوای معنوی شب‌های قدر را با شور و نشاط بهاری آمیخته و تجربه‌ای متفاوت از سال نو را به ارمغان می‌آورد.
به عنوان مثال:
همچنین، در برخی از متون به این نکته اشاره شده است که برخی رویدادهای مذهبی مانند روز شهادت حضرت علی (ع) نیز در تقویم ۱۴۰۴ جایگاه ویژه‌ای دارند که یادآور تعهد به ارزش‌های دینی و اخلاقی در جامعه است.
سمبولیزم سال مار در کنار همگامی طبیعت با تولد دوباره، پیامی از شروعی نو و فرصتی برای بازنگری در ارزش‌ها و اهداف زندگی ارائه می‌دهد.
با اعلام کمپانی‌های بین‌المللی مانند پنتون، رنگ سال ۲۰۲۵ میلادی مشخص شده است. رنگی که برای سال نو ۱۴۰۴ انتخاب شده، موکا موس است؛ ترکیبی گرم و طبیعی از رنگ‌های قهوه‌ای و شکلاتی که حس آرامش، شکوه و رمزآلودی را القا می‌کند.
این رنگ نمادی از پایداری، طبیعت و ایجاد فضای مثبت برای شروع یک دوره‌ی جدید است. همراهی رنگ سال با فضای نو و تمیزی که در آداب نوروز مشاهده می‌شود، احساس رضایت و امید به آینده را در دل مردم تقویت می‌کند.
لحظه تحویل سال فرصتی است برای تأمل در گذشت زمان، مرور دستاوردها و چالش‌های سال گذشته و برنامه‌ریزی برای آینده. در این دقایق ارزشمند، دعای سال تحویل به عنوان یکی از رسوم دیرینه، از خداوند خواسته می‌شود تا:
یا مقلب القلوب و الابصار، یا مدبر الیل و النهار، یا محول الحول و الاحوال، حول حالنا الی احسن الحال (ای تغییر دهنده دل‌ها و دیده‌ها، ای تدبیرگر شب و روز، ای گرداننده سال‌ها و حالت‌ها، حال ما را به نیکوترین حال دگرگون کن)
این دعا نه تنها بیانگر امید به تغییرات مثبت و بهبود حال و هوای زندگی است، بلکه بیانگر ارتباط عمیق انسان با قدرت‌های معنوی و الهی در لحظه‌ای است که زمان به یک نقطه عطف می‌رسد.
لحظه تحویل سال ۱۴۰۴، در کنار اینکه دقیقاً با تغییر فصل و شروع بهار همزمان می‌شود، سرآغاز یک تحول فرهنگی، معنوی و در عین حال شخصی برای هر ایرانی به حساب می‌آید. این لحظه با محاسبات دقیق نجومی و زمان‌بندی رسمی ایران تعیین شده و همزمان با تاریخ‌های مختلف در تقویم‌های شمسی، میلادی و قمری، بازتاب‌دهنده‌ی یک همگامی جهانی با طبیعت و زمان است.
نوروز تنها جشن تغییر سال نیست؛ بلکه پلی است میان گذشته و آینده، میان سنت و نوآوری، میان دنیای مادی و معنوی. همزمانی نوروز با ماه رمضان در سال ۱۴۰۴، فرصتی است برای تأمل دوباره در ارزش‌های انسانی، تجدید عهد با زندگی و احیای امیدهای روزهای آتی.
با گذر این لحظه‌های ارزشمند، هر ایرانی می‌تواند در دل خود نویدبخش تحول و تجدید زندگی باشد؛ با چیدمان سفره هفت سین، خواندن قرآن و اشعار حافظ، و دعای سال تحویل، نه تنها به استقبال سال نو می‌رود بلکه در مسیر بهبود فردی و اجتماعی نیز گام برمی‌دارد.
در پایان، لحظه تحویل سال ۱۴۰۴ یادآور این است که زندگی، همچون طبیعت، در حال تغییر و تحول است و هر پایان، آغازی نو محسوب می‌شود. با امید به فردایی روشن‌تر و با قلبی پر از عشق، منتظر استقبال از سال نو باشیم و در هر روز آن، تجدیدی دوباره در خود حس کنیم.