به گزارش راهبرد بانک،از وقتی که بانک مرکزی سامانه یکپارچه‌ای به نام صیاد را راه‌اندازی کرد تا برای مشکل چک‌های برگشتی راه‌حلی پیدا کند، صاحبان دسته چک هم باید مورد اعتبارسنجی قرار می‌گرفتند و هم وضعیت چک‌های سابقشان استعلام می‌شد. این بررسی‌ها هم نیازمند ثبت چک صیادی در سامانه صیاد بود. اما نحوه ثبت چک در سامانه صیاد و استعلام و انتقال آن به چه صورت است؟
برای ثبت چک صیادی در سامانه صیادی، ابتدا باید وارد همراه بانک یا اینترنت بانک همان بانکی شوید که چک را برایتان صادر کرده است. بعد از ورود به همراه بانک اقدام به ثبت مشخصات چک می‌کنید. اگر هم همراه بانک یا اینترنت بانک ندارید، در سایت رسمی بانکها قسمتی به نام سامانه مدیریت چک صیاد وجود دارد. این سامانه هم امکان ثبت چک صیادی را به مشتری‌هایی می‌دهد که همراه بانک یا اینترنت بانک ندارند. نحوه ثبت چک در سامانه صیاد تقریبا در همه بانکها تا حد زیادی مشابه یکدیگر است.
هر جایی که قصد انجام این کار را داشته باشید – اپلیکیشن‌های مجاز پرداخت، همراه بانک یا اینترنت بانک و سایت بانک- شیوه کار مشابه است. این همسانی و یکپارچگی هم به این دلیل است که مشتریان برای ثبت چک صیادی با مشکلی مواجه نباشند.از ۱۵تیرماه بانک مرکزی یک قانون هم برای دادن دسته چک صیادی به متقاضیان گذاشته است. آن هم ثبت اطلاعات محل سکونت متقاضی دریافت دسته چک در سامانه املاک و اسکان است. البته در حال حاضر مشکلی برای دادن دسته چک به متقاضیان وجود ندارد. اما در آینده نزدیک شرط دریافت برخی خدمات بانکی ثبت محل سکونت افراد در سامانه املاک خواهد بود.
نکته: اگر کسی چک برگشتی‌ای دارد که رفع سوءاثر نشده است، امکان ثبت چک جدید را در سامانه صیاد نخواهد داشت.
بعد از ثبت اطلاعات چک، صادرکننده آن را تحویل گیرنده چک می‌دهد. کسی که چک به نامش صادر شده هم باید وارد سامانه چک صیادی شود و چک را استعلام کند. گیرنده چک باید اقلامی را که روی چک ثبت شده با اطلاعاتی که در سامانه ثبت شده مطابقت بدهد و از اینکه چک به نفع او ثبت شده، اطمینان پیدا می‌کند. در صورتی که تمام اطلاعات صحیح بود و مشکلی در مطابقت وجود نداشت، تایید خودش را در سامانه اعلام می‌کند.
گیرنده چک بعد از تایید چک، دو راه برای استفاده از آن دارد:
سامانه ثبت چک صیادی امکانات مختلفی دارد. در قوانین جدید، دیگر خبری از پشت‌نویسی چک برای انتقال آن به فردی دیگر نیست و اگر کسی بخواهد چک صیاد را به فردی دیگر انتقال بدهد، باید مراحل ثبت چک در سامانه صیاد را تکمیل کند و بعد از وارد کردن شناسه ۱۶رقمی چک، کد ملی صاحب جدید را ثبت کند. تحویل‌گیرنده جدید هم بعد از اینکه برگ فیزیکی چک را تحویل گرفت، باید آن را در سامانه صیاد تایید کند. فراموش نکنید برای انجام هر کدام از این کارها در اپلیکیشن‌های پرداخت، باید شماره همراه به نام خود فرد باشد.
تمام افرادی که قصد استفاده از چک را دارند، باید وارد سامانه ثبت چک صیادی شوند و بعد از ثبت‌نام آن را تحویل گیرنده بدهند. اما اگر ثبت چک صیادی به مشکل بخورد، چه اتفاقی می‌افتد؟ در صورتی که چک در سامانه ثبت نشود، مشمول قوانین صدور چک نمی‌شود و برگه‌ای غیررسمی است که نشان می‌دهد از فردی طلب دارید.
برای همین هم اگر چکی در سامانه ثبت نشده باشد، در صورت وصول نشدن برای تحویل گیرنده حق قضایی ایجاد نمی‌‌کند. ضمن اینکه با انجام مراحل ثبت چک در سامانه صیاد، دریافت و انتقال آن، احراز هویت فرد و استعلام خوش‌حسابی صادرکننده چک هم بررسی می‌شود و گیرنده چک با خیال آسوده‌تری اقدام به معامله خواهد کرد.
بعد از ثبت چک صیادی، صاحب نهایی چک در تاریخ سررسید آن، می‌تواند با مراجعه به هر کدام از شعبه‌های بانک صادرکننده چک مبلغ چک را وصول و به حسابش واریز کند. بانک هم بعد از انجام استعلام‌های لازم از سامانه صیاد، مبلغ چک را به ذینفع می‌دهد. چنانچه حساب فرد صادرکننده چک کسری موجودی داشته باشد، صاحب نهایی می‌تواند تمام مبلغ موجود در حساب را از بانک بگیرد و مابقی کسری مبلغ چک را هم از دیگر حساب‌های فرد صادرکننده در همان بانک طلب کند.
اگر هم موجودی حساب‌های بانکی کسی که چک را صادر کرده، از مبلغ چک کمتر است و امکان تامین و وصول چک وجود ندارد، طی ۲۴ساعت تمام حساب‌های فرد صادرکننده چک در تمام بانکها مسدود خواهد شد. فلسفه راه‌اندازی سامانه ثبت چک صیادی و دردسرهای آن برای همین است که هیچ فردی امکان دادن چک بدون پشتوانه برای دفعات متوالی را نداشته باشد و در صورت برگشت خوردن اولین چک، تمام حساب‌های بانکی‌اش مسدود خواهد شد.
تمامی درگاه‌های بانکی امکان ورود به سامانه چک صیادی را دارند. همراه بانک، اینترنت بانک و حتی اپلیکیشن‌های پرداخت امکان استفاده از سامانه چک صیادی را برای متقاضی فراهم می‌کنند. علاوه بر این‌ها برنامک‌های موبایلی زیادی هم این کار را برای متقاضیان انجام می‌دهند؛ فهرست برنامک‌های موبایلی مجاز هم در سایت shaparak.ir موجود است و به راحتی می‌توانید یکی از این برنامک‌ها را روی گوشی موبایل‌تان نصب کنید.
اگر هم میانه‌ای با تکنولوژی و اینترنت بانک و گوشی هوشمند ندارید، هنوز یک راه دیگر باقی مانده است. کافی است به یکی از دستگاه‌های خودپردازها مراجعه کنید. ۲۱ بانک خدمات سامانه چک صیادی را روی دستگاه‌های خودپردازشان فعال کرده‌اند و می‌توانید از طریق آنها هم مراحل ثبت و تایید چک صیادی را انجام بدهید. آخرین مسیر برای ثبت چک‌های صیادی هم پیامک کردن به سرشماره ۴۰۴۰۷۰۱۷۰۱ است.
برای خیلی‌ها این سوال پیش می‌آید که وقتی چکی را دریافت می‌کنند، از کجا تشخیص بدهند چک صیادی است یا نه. چک‌های صیادی مشخصاتی دارند که با دیدن آنها گیرنده می‌تواند اصالت چک صیادی را بررسی کند:
جدول بالا کارمزد سال ۱۴۰۲ را نشان می‌دهد و فعلا خبری از کارمزد در سال جدید نیست. در صورت اعلام کارمزد جدید این خدمات در همین جدول به روز خواهند شد.
مهم‌ترین مزیت ثبت چک در سامانه صیاد، مطلع شدن از سوابق صاحب چک است. برای اینکه بدانید فردی که با او معامله می‌کنید، در گذشته چکی صادر کرده که برگشت خورده یا نه، به راحتی می‌توان استعلام وضعیت اعتبار صادرکننده چک را گرفت. گرفتن استعلام به راحتی مشخص می‌کند صادرکننده چک آدم خوش‌حسابی بوده یا نه. مثلا اگر کسی وضعیت استعلامش قرمز باشد، یعنی اعتبار خوبی ندارد و فرد قابل اعتمادی نیست.
برای گرفتن استعلام وضعیت اعتباری صادرکننده چک چند راه وجود دارد؛ اولین راه رفتن به پورتال بانک مرکزی به آدرس www.cbi.ir است. راه بعدی هم ورود به سامانه پیامکی ۷۰۱۷۰۱ و بررسی سوابق صاحب چک است. برای انجام استعلام هم کافی است شناسه ۱۶رقمی بالای چک صیاد را در کادر «شناسه صیادی» وارد کنید و نتیجه استعلام را ببینید. به همین سادگی از سوابق چک‌های برگشتی صاحب آن باخبر شده و تصمیم نهایی را برای قبول کردن یا نکردن چک می‌گیرید.
بانک مرکزی ایران به تازگی اعلام کرده که قصد دارد سقف صدور چک برای افراد را بر اساس اعتبارسنجی آنها تعیین کند. این یعنی هر فرد بر اساس میزان اعتبار و سابقه مالی خود، می‌تواند تا سقف مشخصی چک صادر کند. به زبان ساده‌تر یعنی چنانچه گزارش اعتبارسنجی فردی ضعیف و گردش مالی آن کم باشد، نمی‌تواند چک با سقف بالاتر از آن چیزی که بانک تعیین کرده صادر کند.
پیش‌بینی می‌شود این محدودیت بایستی در زمان ثبت چک در سامانه‌ها اعمال و اجازه ثبت چک صیادی را به شخص ندهد. این تصمیم اما و اگرهای زیادی دارد که بایستی منتظر ماند تا تصمیم نهایی در این خصوص اعلام شود.
هدف از این کار، جلوگیری از مشکلات مالی و افزایش اعتماد در نظام بانکی است. این تصمیم به کسب و کارها کمک می‌کند تا با اطمینان بیشتری معاملات خود را انجام دهند و از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری شود.