به گزارش راهبرد بانک،یکی از کاربردی‌ترین اصطلاحات حوزه بانکی، دسته چک است. دسته چک صیادی که از چند سال پیش وارد چرخه بانکداری کشور شد، نیاز به رمزگشایی بیشتری دارد. در این مطلب شما را با مفاهیم و روش دریافت دسته چک آشنا می‌کنیم.
در ابتدا تصمیم گرفتیم برخی از مفاهیم بانکی را برای درخواست افتتاح حساب جاری با دسته چک به زبان ساده و به صورت خلاصه‌وار در جدول زیر توضیح دهیم.
اولین قدم پیش از درخواست دریافت دسته چک صیادی دارا بودن شرایط حداقلی است. این شرایط عبارتند از:
حساب حقيقي انفرادی حسابي است که به نام يک شخص حقيقي افتتاح مي‌شود. اگر می‌خواهید حساب خود را افتتاح کنید و بعد از آن درخواست دریافت دسته چک‌های بنفش رنگ را بدهید به مدارک زیر نیاز دارید؛
توجه: اشخاص حقيقي خارجي مي‌بايست عـلاوه بـر داشتن شـريط عمومي افتتاح حساب جاری حقيقي که در بالا ذکر شد، مدارکی همچون:
حساب مشترک حسابي است که صاحبان آن بيش از يک نفر باشند. شرایط و مدارک حساب حقیقی مشترک مشابه با حساب حقیقی انفرادی است.
چند نکته مهم در حساب حقیقی به صورت مشترک وجود دارد که شما بیش از ارائه به شعبه بانک بایستی در مورد آن فکر کرده و در فرم افتتاح قید کنید. در ادامه این نکات را بررسی می‌کنیم:
سهمالشرکه را در فرم بانک می‌توانید به صورت مساوی یا نامساوی قید کنید. مثلا بنویسید مساوی یا ۵۰%/۵۰% یا می‌توانید به صورت نامساوی قید کنید. مثلا ۹۹% به ۱% یا ۸۰% به ۲۰%
نکته مهم:چنانچه نسبت سهم توافق و قید گردید و بعدها به هر دلیلی خواستار تغییر آن باشید، بایستی کلیه افراد سهم‌الشرکه‌دار در بانک حضور و نسبت سهمالشرکه جدید را تعیین و امضاء کنند.
نکته مهم: تغيير شرايط برداشت در حالت عادی مستلزم توافق کتبي تمامي سهم‌الشرکه‌دارها بـا حضور در شعبه افتتاح کننده حساب است.
نکته مهم: اگر شرایط بستن حساب قید نشده باشد، بانکها معمولا بر اساس شرایط برداشت تعیین شده توسط شما اقدام می‌کنند.
خلاصه خدمتتان عرض کنیم، پیش از افتتاح حساب جاری با دسته چک به صورت مشترک، به سه مورد سهمالشرکه هر کدام، شرایط برداشت و شرایط بستن فکر کنید.
دوست دارید فرایند درخواستتان برای دسته چک پیچکی از صدور تا تحویل را بدانید؟
مراحلی که شعب بانکها بایستی جهت اعطاء دسته چک صیادی به مشتری طی کنند.
اولین قدم برای درخواست افتتاح حساب جاری بنفش رنگ برای شرکت‌های حقوقی ثبت شرکت در اداره ثبت شرکت‌ها است. یعنی قبل از اقدام در یکی از بانکها شرکت خود را ثبت کنید.
بر اساس قانون تجارت انواع شرکت‌ها عبارتند از:
اگر شرکت دارید، پیش از مراجعه به شعبه بانک مدارک زیر را آماده کنید:
افتتاح حساب جاری برای واحدهای مذكور در صورتي که در اداره ثبت شرکت‌ها به ثبت رسیده باشند همانند افتتاح حساب برای شركت‌ها (اشخاص حقوقی) خواهد بود.
داشتن معرف، یکی از شروط الزامی برای گرفتن دسته چک است. معرف شخصی است که دارای حساب بانکی بوده و قرار است شما را به بانک معرفی کند. بهتر است این فرد از گردش حساب خوبی برخوردار باشد. مهم‌ترین تفاوتی که میان معرف و ضامن وجود دارد این است که معرف هیچ‌گونه مسئولیت قانونی بر عهده ندارد.
طی اطلاعیه ابلاغ شده بانک مرکزی به بانکها، از آخر دی ماه (۱۴۰۳.۱۰.۳۰)، تغییرات جدیدی در فرآیند صدور دسته چک اعمال می‌شود. این تغییرات به این صورت است که هنگام درخواست صدور دسته چک، اطلاعات شما با سامانه ملی املاک و اسکان کشور تطبیق داده می‌شود.
اگر اطلاعات شما در بانک و سامانه ملی املاک مطابقت نداشته باشد، صدور دسته چک متوقف می‌شود تا این مغایرت رفع شود. برای اطمینان از صحت اطلاعات، شما باید مطمئن شوید که اطلاعاتتان در بانک و سامانه ملی املاک و اسکان یکسان است.
توجه: کدپستی معتبر در سامانه املاک و اسکان توسط بانکها استعلام می شود. در صورت وجود مغایرت دسته چک صادر نخواهد شد.
دسته چک‌های صادره در بانک‌های کشور ۱۰ برگی، ۲۵ برگی و ۵۰ برگی است. حال یک قاعده کلی برای تشخیص بانک برای اعطای دسته چک به شما وجود دارد، این قاعده به صورت زیر است:
یعنی چنانچه میانگین ۳ ماه حساب جاری شما ۲ میلیون تومان است، می‌توانید درخواست چک ۲۵ برگی را به بانک بدهید. البته عوامل دیگر نیز مانند چک‌های برگشتی و… دخیل هستند.
از ابتدای مردادماه ۱۴۰۴، شرایط صدور دسته‌چک برای مشتریان بانکی دستخوش تغییراتی شده که هدف آن ارتقای امنیت پرداخت‌ها، افزایش نظارت بر تراکنش‌های مالی و فراهم‌سازی زیرساخت‌های چک دیجیتال است.
جزئیات این تغییرات به شرح زیر است:
طبق برنامه توسعه کشور، چک‌های کاغذی تا پایان سال ۱۴۰۵ به‌طور کامل حذف شده و جای خود را به چک‌های دیجیتال خواهند داد.
رده توصیه می‌کند مشتریان پیش از اقدام برای دریافت دسته‌چک، با مقررات جدید آشنا شده و موضوعات مرتبط با چک را در وبسایت رده پیگیری کنید.
طبق شیوه‌نامه جدید بانکها برای تعیین سقف اعتبار مجاز چک، فرآیند اعتبارسنجی مشتریان به‌دقت بررسی و تحلیل می‌شود تا سقف اعتبار مناسب برای هر فرد مشخص شود. این اعتبارسنجی شامل ارزیابی سوابق مالی، تاریخچه پرداخت‌ها، میزان درآمد، وضعیت بدهی‌های قبلی و سایر شاخص‌های مالی است که به‌طور مستقیم بر میزان سقف اعتبار مجاز چک تأثیر می‌گذارد. در این شیوه‌نامه جدید، بانکها از سیستم‌های پیشرفته اعتبارسنجی برای دسته‌بندی مشتریان استفاده می‌کنند و بر اساس این تحلیل‌ها، مشتریان در پنج گروه ریسک قرار می‌گیرند. گروه‌های ریسک از A (بسیار کم‌خطر) تا E (بسیار پرخطر) تقسیم می‌شوند که هر گروه شرایط خاص خود را برای صدور چک دارد.
مشتریان با امتیاز اعتباری بالاتر (گروه‌های A و B) می‌توانند چک‌های با مبالغ بیشتر صادر کنند و سقف اعتبار مجاز آنها نسبت به سایرین بیشتر خواهد بود. در مقابل، مشتریانی که دارای امتیاز اعتباری پایین‌تری هستند (گروه‌های C تا E) ممکن است محدودیت‌هایی در صدور چک‌های با مبالغ بالا داشته باشند و حتی در برخی موارد، سقف اعتبار آنها کاهش یابد. این تغییرات به‌ویژه برای کسانی که سابقه چک برگشتی یا تأخیر در پرداخت دارند، محسوس خواهد بود.
یکی از مهم‌ترین نکات این شیوه‌نامه، الزام به رعایت سقف اعتبار در هنگام صدور چک است. هر چک صادرشده باید مطابق با سقف اعتبار مجاز مشتری و موجودی واقعی حساب وی باشد. به این معنی که اگر مشتری چک بیشتری از اعتبار مجاز خود صادر کند یا موجودی حسابش کافی نباشد، چک برگشت خواهد خورد که این امر می‌تواند باعث ایجاد مشکلات حقوقی و کاهش امتیاز اعتباری شود. علاوه بر این، چک‌های برگشتی می‌توانند منجر به کاهش سقف اعتبار مشتری در آینده و حتی محدودیت‌های جدید در استفاده از خدمات بانکی شوند.
همانطور که همگی واقف هستیم، چک‌های بنفش رنگ در حال حاضر بایستی در سامانه پیچک (بانکداری الکترونیک) ثبت و توسط ذینفع تایید شود.
قانون طلایی بانک مرکزی برای صدور دسته چک اینجا کارساز است که می‌گوید:
اگر ۸۰% برگ‌های آخرین دسته چک شما تعیین وضعیت شده باشد و یا در سامانه صیاد ثبت و تایید شود، شما می‌توانید به بانک درخواست صدور دسته چک را بدهید. طبق این قانون اگر برگ چک‌های شما ثبت و توسط ذینفع تایید شده باشد حتی اگر تعیین وضعیت نشود، امکان درخواست دسته چک جدید برای شما مقدور است.
این قانون برای اشخاص حقوقی ۸۰% ثبت چک صیادی را شامل می‌شود. یعنی اشخاص حقوقی اگر ۸۰% برگ چک خود را در سامانه پیچک ثبت کرده باشند، می‌توانند درخواست صدور مجدد دسته چک را به بانک بدهند.
متاسفانه این قانون به صورت مبسوط در شعب بانک اجرایی نبوده و یا به علت قوانین داخلی خود صرفا تعیین وضعیت چک‌های صادر شده را (در سیستم بانکی خود) مبنا قرار می‌دهند. ولی باید اظهار کرد که این قانون دستورالعمل ابلاغ شده بانک مرکزی بوده و بایستی اجرایی شود.