به گزارش راهبرد بانک،چندین سال است که تورم بالا و کاهش ارزش پول ملی، محاسبات و مبادلات مالی را در ایران دشوار کرده است. به همین دلیل، طرح حذف ۴ صفر از پول ملی بارها مطرح شده اما هرگز به مرحله اجرا نرسیده است. تصویب اخیر کمیسیون اقتصادی مجلس در ۱۲ مرداد ۱۴۰۴، گامی جدید در این مسیر است. اگرچه این اقدام در صورت اجرای صحیح و همراه با اصلاحات ساختاری می‌تواند به بهبود نظام پولی کشور کمک کند، اما کارشناسان هشدار می‌دهند که بدون این اصلاحات، ممکن است به اقدامی صرفاً نمادین تبدیل شود.
این طرح همچنان نیازمند تصویب نهایی در مجلس و تأیید شورای نگهبان است. در ادامه به بررسی جزئیات این طرح و اهداف و چالش‌های آن می‌پردازیم.
ایده حذف صفر از پول ملی ایران نخستین‌بار در دهه ۱۳۷۰ مطرح شد، اما تا سال‌ها در حد پیشنهاد باقی ماند.
دولت احمدی‌نژاد: مطالعات اولیه آغاز شد اما هم‌زمانی با هدفمندی یارانه‌ها و نوسانات ارزی مانع اجرا شد.
دولت روحانی: لایحه حذف چهار صفر تهیه شد اما به تورم تک‌رقمی و زیرساخت‌های بانکی موکول شد.
سال ۱۳۹۸: تصویب لایحه در هیئت دولت و تأیید کلیات در مجلس.
سال ۱۴۰۴: کمیسیون اقتصادی مجلس با اصلاحات جدید، حذف صفرها را دوباره تصویب کرد.
در تازه‌ترین اقدام برای اصلاح نظام پولی کشور، کمیسیون اقتصادی مجلس با طرح حذف چهار صفر از پول ملی موافقت کرد. در ادامه نکات مهم آن را می‌خوانیم:
در ۱۲ مرداد ۱۴۰۴ کمیسیون اقتصادی مجلس یازدهم با حذف ۴ صفر از ریال موافقت کرد. مطابق این تصمیم، هر ریال جدید = ۱۰,۰۰۰ ریال فعلی خواهد بود.
واحد پول “ریال” باقی می‌ماند. (در مقابل پیشنهاد دولت دوازدهم برای تغییر به «تومان») تا با قانون بانک مرکزی هماهنگی داشته باشد.
واحد خرد جدید به نام قِران تعریف شده است. یعنی: هر ریال جدید = ۱۰,۰۰۰ ریال فعلی = ۱۰۰ قِران
این تصمیم هنوز نیازمند تصویب نهایی در صحن علنی مجلس و تأیید شورای نگهبان است.
برای اجرای موفق طرح حذف صفر از پول ملی، مجموعه‌ای از مراحل قانونی، فنی و اجرایی باید به‌صورت هماهنگ و تدریجی طی شود.
مسئولان اقتصادی کشور اهداف مشخصی را برای حذف چهار صفر از پول ملی مطرح کرده‌اند که بیشتر ناظر بر بهبود کارایی نظام پولی و تسهیل مبادلات است. این اهداف را ادامه برای شما آورده‌ایم:
با وجود حمایت رسمی از طرح حذف ۴ صفر، کارشناسان و منتقدان اقتصادی نسبت به آثار واقعی آن هشدار داده و چالش‌هایی را در اجرای موفق این سیاست مطرح کرده‌اند که عبارتند از:
ترکیه در سال ۲۰۰۵ با حذف شش صفر (هر ۱,۰۰۰,۰۰۰ لیر قدیم = ۱ لیر جدید) و اجرای گسترده اصلاحات اقتصادی، موفق شد تورم را مهار کند. این تحول بخشی از یک برنامه جامع رشد اقتصادی بود. اما کشورهایی مثل ونزوئلا مثال‌هایی از شکست این سیاست بدون اصلاحات بنیادین هستند.
همانطور که گفته شد، حذف چهار صفر از پول ملی به خودی خود منجر به اصلاح ساختار پولی و مالی کشور نشده و حتی اجرا ناصحیح آن، بدون در نظر گرفتن سایر متغیرها اقتصادی کلان کشور، می‌تواند وضع موجود را بیش از پیش چالش‌زا سازد.
اگر با نگاهی مثبت به طرح حذف چهار صفر نگاه کنیم، می‌توان گفت که این اقدام در گام نخست می‌تواند آثار روانی مثبتی بر جامعه داشته باشد. از دیدگاه “رده”، این سیاست می‌تواند در ابتدا نتایجی مانند موارد زیر به همراه داشته باشد:
در یک نگاه کلی، خلاصه نکات این طرح ابعاد مختلف آن را از اهداف و مزایا تا چالش‌ها و روند اجرایی به‌طور فشرده و کاربردی ارائه می‌شود: