به گزارش راهبرد بانک، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی به تازگی با انتشار گزارشی به ارزیابی عملکرد بند الف تبصره ۱۶ قانون بودجه ۱۴۰۲ یا به عبارت دیگر، عملکرد بانک‌ها در زمینه پرداخت وام‌های ازدواج، فرزندآوری، ودیعه، خرید و جعاله مسکن و همچنین تسهیلات مرتبط با جهیزیه ایرانی پرداخته است. مرکز پژوهش‌های مجلس نه تنها آمارهای تازه‌ای از پرداخت این وام‌ها را برای عموم افشا کرده، بلکه در بخش پایانی گزارش خود نیز پیشنهاداتی برای بهبود عملکرد بانک‌ها در اعطای این تسهیلات ارائه داده است. بخش اول گزارش مرکز پژوهش‌ها مربوط به وام قرض‌الحسنه ازدواج است که در ادامه این گزارش مورد بررسی قرار می‌گیرد.
بررسی‌های مرکز پژوهش‌ها از عملکرد تسهیلات ازدواج جوانان به تفکیک استان از ابتدای سال ۱۴۰۲ تا روز ۲۰ آبان ماه امسال، حاکی از آن است که بانک‌های استان تهران با پرداخت ۱۳ هزار و ۴۱۷ میلیارد تومان وام ازدواج بیشترین رقم را در میان استان‌های دیگر ثبت کرده و دو استالن خراسان رضوی و خوزستان با پرداخت به ترتیب ۹ هزار میلیارد تومان و ۷.۱ هزار میلیارد تومان تسهیلات، در رده‌های بعدی قرار دارند. در سوی مقابل اما سه استان سمنان، ایلام و کهگیلویه و بویراحمد نیز کمترین آمار پرداخت وام ازدواج را رقم زده‌اند.
مهم‌تر از آنکه بانک‌های هر استان چه میزان وام پرداخت کرده‌اند، آن است که چند درصد از ثبت‌نام‌کنندگان در هر استان موفق به دریافت تسهیلات ازدواج شدهاند.
بر این اساس، بانک‌های استان کردستان با اعطای وام به ۷۱.۵۶ درصد از متقاضیان، بهترین عملکرد را داشته است. رده‌های دوم و سوم این رده‌بندی نیز به استان‌های کهگیلویه و بویراحمد و همچنین همدان اختصاص دارد که به ترتیب ۶۶.۶۷ درصد و ۶۶.۳۲ درصد از متقاضیان وام ازدواج در این استان‌ها موفق به دریافت این تسهیلات شدهاند.
ضعیف‌ترین عملکرد اما در استان سیستان و بلوچستان ثبت شد؛ طوری که تنها ۴۰.۵ درصد از متقاضیان تسهیلات ازدواج در این استان، مبلغ این وام را دریافت کردند. پس از آن نیز استان‌های آذربایجان غربی و هرمزگان با ارقام ۴۶.۳۵ درصد و ۵۰ درصدی در رده‌های بعد قرار گرفتند.
به این ترتیب، از مجموع ۹۲۷ هزار و ۳۹۶ مورد تقاضای تسهیلات ازدواج، ۵۲۶ هزار و ۳۶۰ نفر موفق به دریافت این تسهیلات شدهاند که به این معنی است که حدود ۵۷ درصد از متقاضیان این تسهیلات را دریافت کرده‌اند؛ رقمی که در مقایسه با سال گذشته رشدی ۳۲ درصدی را تجربه کرده است.
بر اساس قانون بودجه سال جاری، مبلغ وام ازدواج برای عموم افراد از ۱۲۰ میلیون تومان در سال گذشته به ۱۸۰ میلیون تومان افزایش پیدا کرد. این رقم برای پسران زیر ۲۵ سال و دختران زیر ۲۳ سال نیز از ۱۵۰ میلیون تومان به ۲۲۰ میلیون تومان رشد کرد. به عبارت دیگر، میزان افزایش مبلغ وام ازدواج برای این دو گروه در سال ۱۴۰۲ متناسب نبود. همچنین هر قسط این تسهیلات برای وام ۱۸۰ میلیونی، ماهیانه حدود یک میلیون و ۸۲۲ هزار تومان و این رقم برای وام ۲۲۰ میلیون تومانی نیز دو میلیون و ۲۲۲ هزار تومان است.
طبق آمارهای مرکز پژوهش‌ها، ۲۵ هزار و ۹۵۰ پسر زیر ۲۵ سال و ۳۹ هزار و ۲۵۸ دختر زیر ۲۳ سال در هشت ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۲ موفق به دریافت وام ازدواج شدهاند. از سوی دیگر اما ۳۲ هزار و ۶۶۸ نفر پسر زیر ۲۵ سال و ۵۰ هزار و ۳۷۱ دختر زیر ۲۳ سال، همچنان در صف دریافت تسهیلات ازدواج قرار دارند.
یکی از انتقادهای اصلی که به روند پرداخت وام ازدواج از سوی شبکه بانکی وارد می‌شود، برخوردهای سلیقه‌ای و بدون پشتوانه قانونی برخی از بانک‌ها است. موضوعی که سبب شد در تیر ماه امسال، رئیس جمهوری با ارسال نامه‌ای به بانک مرکزی در قالب پنج بند به تسهیل پرداخت وام ازدواج به جوانان اشاره کند.
از سوی دیگر، طبق گزارش مرکز پژوهش‌ها، یکی دیگر از چالش‌های مهم در زمینه وام ازدواج، فروش این تسهیلات است که بهبود این شرایط به رصد بیشتر از سوی نهادهای نظارتی نیاز دارد. همچنین برخی از زوجین با توجه به تسری پرداخت تسهیلات به ازدواج‌های ۵ سال گذشته، پس از ثبت‌نام با هدف افزایش میزان تسهیلات در سا‌ل‌های آتی، طوری برنامه‌ریزی می‌کنند که زمان دریافت تسهیلات به سال آینده منتقل شود اما این مسئله منجر به تجمع متقاضیان و فشار بر شبکه بانکی می‌شود که این مسئله نیز نیازمند اصلاح است.