به گزارش راهبرد بانک، بر اساس گزارش عملکرد تجارت خارجی ۱۱ ماهه سال ۱۴۰۰ که از سوی وزارت صمت منتشر شده، کل صادرات غیرنفتی شامل پتروشیمی و میعانات گازی، معدن و صنایع معدنی، کشاورزی و صنایع غذایی، فرش و صنایع دستی و صنعت (کلیه صنایع تولیدی به جز صنایع فوق) نیز در ۱۱ ماهه سال قبل معادل بیش از ۱۱۲ میلیون تن به ارزش حدود ۴۳.۵ میلیارد دلار بوده است.
این در حالی است که در همین بازه زمانی ۳۶ میلیون و ۷۷۷ هزار تن کالا به ارزش ۴۶ میلیارد و ۵۷۷ میلیون دلار به کشور وارد شده است. از این مبلغ سهم کالاهای مصرفی فقط ۱۶ درصد، معادل بیش از هفت میلیارد تومان بوده و مابقی، یعنی ۸۴ درصد کل ارزش واردات مربوط به کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای بوده که برای تولید استفاده می‌شوند. در اصل کالاهای واسطه‌ای مانند چوب در ایجاد دیگر کالاها استفاده می‌شود و بخشی از محصولات دیگر را تشکیل می‌دهند و از کالاهای سرمایه‌ای، مانند ماشین‌آلات، برای تولید دیگر کالاها استفاده می‌شود.
مقایسه این آمار نشان می‌دهد که تراز تجاری به لحاظ ارزشی منفی و به لحاظ وزنی مثبت است، اما آنچه موجب شگفتی است، تفاوت این ارقام است. چراکه در ۱۱ ماهه سال قبل وزن صادرات ۷۵ میلیون و ۸۸۱ هزار تن بیشتر از واردات بوده، اما ارزش صادرات در همین زمان حدود سه میلیارد دلار کمتر از ارزش واردات بوده است.
ارزش صادرات یک میلیون تن کالای صنعتی نزدیک به سه برابر یک میلیون تن میعانات گازی!
البته علت این وضعیت را می‌توان در سهم گروه‌های مختلف کالایی در صادرات جست و جو کرد. چراکه سهم گروه‌های کالایی با ارزش افزوده بالا مثل بخش‌های مختف صنعت، صنایع تبدیلی در بخش کشاورزی و فرش ناچیز است. سهم صنعت ۹.۶ درصد، کشاورزی و صنایع غذایی ۱۱ درصد و فروش و صنایع دستی فقط ۰.۴ درصد است. حتی در بخش کشاورزی و صنایع غذایی، بیشترین صادرات مربوط میوه و تره بار با ارزش افزوده پایین است و سهم صنایع تبدیلی از ارزش صادرات بخش کشاورزی فقط ۱۲ درصد است.
در عوض پتروشیمی و میعانات گازی بیش از نیمه از کل ارزش صادرات غیرنفتی را به خود اختصاص داده و معدن و صنایع معدنی هم که مشخص نیست چه بخشی از آن مربوط به خام فروشی است، ۲۷ درصد از ارزش صادرات غیرنفتی را به خود اختصاص داده است.
این در حالی است که به طور میانگین صادرات یک میلیون تن از کالاهای صنعتی حدود یک میلیارد دلار ارز آوری دارد، اما این رقم برای یک میلیون تن محصول از گروه پتروشیمی و میعانات گازی بیش از ۳۸۰ هزار دلار است.
در مجموع می‌توان گفت با وجود اینکه در مدت یاد شده صادرات غیرنفتی به لحاظ وزنی و ارزشی ۹.۶ و ۴۰ درصد نسبت به سال ۱۳۹۹ افزایش داشته، هنوز صادرات غیرنفتی به سمت فروش کالاهای با ارزش افزوده بالا نرفته است.