به گزارش راهبرد بانک،تجارت و قراردادها به جایی رسیده‌اند که اعتماد یکی از ارکان اصلی موفقیت به شمار می‌رود. اما چطور می‌توانیم مطمئن شویم که طرف مقابل به تعهدات خود عمل خواهد کرد؟ یکی از معتبرترین و مطمئن‌ترین ابزارهایی که برای تضمین انجام تعهدات به کار می‌رود، ضمانت‌نامه بانکی است. این سند نه تنها به کاهش ریسک‌ها در معاملات کمک می‌کند، بلکه باعث تسهیل در مبادلات تجاری و حتی رشد اقتصادی می‌شود. تمامی اطلاعات ارائه‌شده، بر اساس قوانین بانک مرکزی ایران، آیین‌نامه‌های جدید تسهیلات و تعهدات بانکی و استانداردهای جهانی مانند URDG 758 گردآوری شده تا بتوانید به دقیق‌ترین و کاربردی‌ترین مطالب دست پیدا کنید.
ضمانت‌نامه بانکی یک سند مالی است که بانک به درخواست شما (ضمانت‌خواه) صادر می‌کند. در این سند، بانک تعهد می‌کند که در صورتی که شما به تعهدات خود عمل نکنید، مبلغ مشخصی را بدون هیچ قید و شرطی به طرف مقابل (ذینفع) پرداخت کند. از نظر حقوقی و طبق ماده ۶۸۴ قانون مدنی ایران و آیین‌نامه‌های بانک مرکزی، ضمانت‌نامه بانکی یک تعهد مستقل و بدون هیچ‌گونه شرطی از سوی بانک (ضامن) است. یعنی بانک متعهد می‌شود که مبلغ تعیین‌شده در ضمانت‌نامه را به ذینفع (مضمون‌له) پرداخت کند، حتی اگر بین شما و ذینفع مشکل یا اختلافی در قرارداد اصلی وجود داشته باشد. این ویژگی باعث می‌شود که ضمانت‌نامه بانکی به مراتب معتبرتر و قوی‌تر از ضمانت‌نامه‌های عادی (مدنی) باشد، چرا که بانک به‌طور مستقیم و مستقل از توافقات دیگر، تعهد خود را اجرایی می‌کند.
ارکان ضمانت‌نامه بانکی (طرف‌های درگیر) ضمانت‌نامه بانکی شامل سه طرف اصلی است که هر کدام نقش مهمی در فرآیند ضمانت‌نامه دارند: ۱. ضامن: این بانک است که ضمانت‌نامه را صادر می‌کند و تعهد اصلی پرداخت مبلغ ضمانت‌نامه را به ذینفع بر عهده دارد. ۲. ضمانت‌خواه (مضمون‌عنه): شما، به‌عنوان شخصی که درخواست ضمانت‌نامه را از بانک می‌دهید، ضمانت‌خواه یا مضمون‌عنه هستید. معمولاً این شخص همان کسی است که تعهدات اصلی را به عهده دارد. ۳. ذینفع (مضمون‌له): طرفی که به نفع او ضمانت‌نامه صادر می‌شود. این شخص ممکن است کارفرما، پیمانکار یا حتی گمرک باشد، که ضمانت‌نامه برای تضمین انجام تعهدات مالی یا عملیاتی شما صادر می‌شود.
ضمانت‌نامه بانکی دارای ویژگی‌هایی است که آن را از سایر ابزارهای مالی متمایز می‌کند و باعث می‌شود اعتماد به آن افزایش یابد:
● غیرقابل بازگشت: پس از صدور ضمانت‌نامه، نمی‌توان آن را لغو کرد مگر با رضایت تمام طرف‌ها (ضمانت‌خواه، ضامن و ذینفع). ● مستقل از قرارداد پایه: یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های ضمانت‌نامه بانکی این است که حتی اگر قرارداد اصلی میان شما و ذینفع باطل یا دچار مشکل شود، بانک موظف است مبلغ ضمانت‌نامه را پرداخت کند. ● عندالمطالبه یا مشروط: بیشتر ضمانت‌نامه‌ها عندالمطالبه هستند، به این معنی که ذینفع می‌تواند بدون نیاز به اثبات تخلف، به بانک مراجعه کرده و مبلغ ضمانت‌نامه را دریافت کند. ● غیرقابل انتقال: فقط ذینفع اصلی (یعنی کسی که ضمانت‌نامه به نفع او صادر شده است) می‌تواند مبلغ ضمانت‌نامه را مطالبه کند. بنابراین، ضمانت‌نامه قابل انتقال به شخص دیگری نیست. ● مدت‌دار: معمولاً ضمانت‌نامه‌ها مدت مشخصی دارند که معمولاً یک سال است، اما این مدت قابل تمدید است در صورتی که شرایط ادامه ضمانت‌نامه وجود داشته باشد.
کاربردهای ضمانت‌نامه بانکی در ایران ضمانت‌نامه بانکی ابزار مالی حیاتی در بسیاری از بخش‌ها و معاملات است که در ایران کاربردهای گسترده‌ای دارد. در اینجا به چند مورد از کاربردهای واقعی ضمانت‌نامه بانکی در ایران در سال ۱۴۰۴ اشاره می‌کنیم:
۱. قراردادهای دولتی و پیمانکاری (بیش از ۷۰% موارد) یکی از مهم‌ترین کاربردهای ضمانت‌نامه بانکی، در قراردادهای دولتی و پیمانکاری است. در این بخش، معمولاً کارفرمایان دولتی و پروژه‌های بزرگ پیمانکاری از پیمانکاران می‌خواهند که ضمانت‌نامه بانکی ارائه دهند تا اطمینان حاصل کنند که پیمانکار به تعهدات خود عمل خواهد کرد. این ضمانت‌نامه‌ها می‌توانند شامل حسن انجام کار یا پیش‌پرداخت باشند.
۲. واردات/صادرات و ترخیص گمرکی برای واردات و صادرات کالا، شرکت‌ها نیاز دارند تا ضمانت‌نامه‌های بانکی را برای ترخیص گمرکی کالاها از گمرکات مختلف ایران ارائه دهند. این ضمانت‌نامه‌ها معمولاً به‌عنوان تضمین برای پرداخت هزینه‌ها یا انجام تعهدات گمرکی صادر می‌شود.
۳. دریافت تسهیلات و وام‌های کلان در بسیاری از موارد، شرکت‌ها و افراد برای دریافت وام‌های کلان یا تسهیلات بانکی نیاز به ارائه ضمانت‌نامه دارند. این ضمانت‌نامه‌ها معمولاً به‌عنوان اطمینان برای بازپرداخت وام یا تسهیلات صادر می‌شوند تا بانک‌ها مطمئن شوند که مشتری قادر به انجام تعهدات مالی خود است.
۴. مناقصات و مزایده‌های بخش خصوصی/دولتی در مناقصات و مزایده‌ها، مخصوصاً در پروژه‌های دولتی و بزرگ، برای اطمینان از اینکه شرکت‌ها پس از برنده شدن در مناقصه یا مزایده، به تعهدات خود عمل می‌کنند، از ضمانت‌نامه‌های بانکی استفاده می‌شود. این ضمانت‌نامه‌ها به‌عنوان یک ابزار برای تضمین حسن انجام کار صادر می‌شوند.
۵. خروج موقت از کشور (مشمولین خدمت) یکی دیگر از کاربردهای رایج ضمانت‌نامه بانکی، در خروج موقت از کشور است. افرادی که مشمول خدمت سربازی هستند، برای دریافت اجازه خروج از کشور، باید یک ضمانت‌نامه بانکی به دولت ارائه دهند تا اطمینان حاصل شود که پس از بازگشت، فرد به تعهدات خود عمل خواهد کرد. این ضمانت‌نامه‌ها معمولاً تا زمان بازگشت فرد به کشور معتبر هستند.
شرایط اصلی ( آیین‌نامه جدید اعتبارسنجی بانک مرکزی ): ● رتبه اعتباری A، B یا C (بدون چک برگشتی یا تسهیلات غیرجاری) ● قرارداد پایه معتبر و واقعی ● وثیقه کافی (حداقل ۱۰۰–۱۲۰% مبلغ ضمانت‌نامه)
مدارک افراد حقیقی: ● شناسنامه + کارت ملی ● قرارداد پایه ● گواهی اعتبارسنجی (از مركزي) ● وثیقه (سند ملکی، سپرده نقدی، سفته)
مدارک افراد حقوقی: ● اساسنامه + آگهی تاسیس و تغییرات ● صورت‌های مالی audited ● گردش حساب ۶–۱۲ ماهه
وثیقه‌های قابل قبول: ● سپرده نقدی (بهترین نرخ کارمزد) ● سند ملکی (تا ۱۰۰–۱۵۰% ارزش کارشناسی) ● سفته/چک معتبر ● اوراق بدهی دولتی
هزینه و کارمزد ضمانت‌نامه بانکی بر اساس آخرین بخشنامه بانک مرکزی (شماره ۰۴/۳۵۵۰۰ – اردیبهشت ۱۴۰۴): ● مقابل ۱۰۰% سپرده نقدی: ۶۵۰,۰۰۰ ریال مقطوع ● مقابل سپرده مدت‌دار یا اوراق بدون ریسک: ۰.۵% سالانه (حداقل ۶۵۰,۰۰۰ ریال) ● مقابل وثیقه ملکی/سفته: تا ۳% سالانه ● تمدید/افزایش مبلغ: ۵۰–۱۰۰% کارمزد اولیه ● اعتراض به مطالبه: هزینه دادرسی جداگانه بانک‌ها می‌توانند تا ۳۰% تخفیف رقابتی بدهند.
۱. مراجعه به شعبه و تکمیل فرم درخواست ۲. ارائه مدارک و قرارداد پایه ۳. اعتبار سنجی و کارشناسی وثیقه (۳–۱۴ روز) ۴. مسدودی وثیقه و پرداخت کارمزد ۵. صدور و تحویل ضمانت‌نامه (معمولاً ۱–۳ روز پس از تأیید)
یک ضمانت‌نامه معتبر باید شامل این موارد باشد: ● شماره و تاریخ صدور/انقضا ● نام و مشخصات کامل سه طرف ● مبلغ (به عدد و حروف) ● موضوع دقیق ضمانت ● شرط پرداخت (عندالمطالبه یا مشروط) ● امضای مجاز بانک + مهر (تصویر نمونه استاندارد بانک‌های ایرانی معمولاً شامل لوگو بانک، بارکد و هولوگرام امنیتی است.)
● برای ضمانت‌خواه: مطالبه نابجا → درخواست تأمین دلیل و دستور موقت از دادگاه (ماده ۳۱۰ قانون آیین دادرسی مدنی) ● برای ذینفع: عدم پرداخت بانک → شکایت از بانک در دادگاه عمومی ● آرای مهم: رأی وحدت رویه دیوان عالی کشور تأکید دارد که ضمانت‌نامه مستقل از قرارداد پایه است.
● ماده ۶۸۴ قانون مدنی ● آیین‌نامه تسهیلات و تعهدات بانکی (بخش ضمانت‌نامه‌ها) ● استاندارد جهانی URDG 758 ICC ● بخشنامه‌های جدید اعتبارسنجی (اردیبهشت ۱۴۰۴)
ضمانت‌نامه بانکی چیست؟ ضمانت‌نامه بانکی یک سند مالی است که بانک صادر می‌کند و تعهد می‌کند که در صورتی که شما به تعهدات خود عمل نکنید، مبلغ مشخصی را به طرف مقابل (ذینفع) پرداخت کند.
چطور می‌توانم ضمانت‌نامه بانکی دریافت کنم؟ برای دریافت ضمانت‌نامه، ابتدا باید به بانک مراجعه کنید، فرم درخواست را پر کنید، مدارک لازم را ارائه دهید، وثیقه مناسب بگذارید و سپس بانک اعتبارسنجی انجام می‌دهد. پس از تایید، ضمانت‌نامه صادر می‌شود.
آیا ضمانت‌نامه بانکی قابل انتقال به شخص دیگری است؟ خیر، ضمانت‌نامه بانکی فقط برای ذینفع اصلی صادر می‌شود و قابل انتقال به شخص ثالث نیست.
هزینه‌های دریافت ضمانت‌نامه بانکی چقدر است؟ هزینه دریافت ضمانت‌نامه بستگی به نوع وثیقه دارد. برای سپرده نقدی، کارمزد ۶۵۰,۰۰۰ ریال به صورت مقطوع است و برای وثیقه ملکی یا سفته، کارمزد می‌تواند تا ۳٪ سالانه باشد.
چگونه می‌توانم اعتراض کنم اگر مبلغ ضمانت‌نامه نادرست مطالبه شود؟ در صورت مطالبه نادرست، می‌توانید درخواست تأمین دلیل و دستور موقت از دادگاه بدهید و در صورت عدم پرداخت از سوی بانک، شکایت از بانک در دادگاه عمومی قابل پیگیری است.
ضمانت‌نامه بانکی ابزاری قدرتمند برای کاهش ریسک و افزایش اعتماد در معاملات است. با رعایت اعتبارسنجی و ارائه وثیقه مناسب، دریافت آن کاملاً ممکن و مقرون‌به‌صرفه است.
این مطلب بدون برچسب می باشد.