به گزارش راهبرد بانک،وام قرض‌الحسنه یکی از انواع تسهیلات بانکی است که برای حمایت از افراد نیازمند به‌ویژه در زمینه‌های ضروری مانند درمان، تحصیل، ازدواج و تأمین مسکن ارائه می‌شود. در این مقاله به تحلیل و بررسی معیارهای تأثیرگذار در محاسبه وام و نرخ کارمزد وام قرض الحسنه ، نحوه محاسبه قسط‌ها، و نحوه ارزیابی شرایط وام می‌پردازیم تا مخاطب با آگاهی کامل از جزئیات این وام‌ها، تصمیم‌گیری درست‌تری انجام دهد.ددر نهایت این پرسش مطرح می‌شود که آیا وام‌های با سود صفر و کارمزد ۴ درصد، حقیقتاً اینگونه برای ما تمام شده و به نفع ماست؟
برای محاسبه دقیق وام قرض‌الحسنه، چندین معیار اساسی وجود دارند که هرکدام به‌طور مستقیم بر میزان قسط ماهیانه و شرایط بازپرداخت وام تأثیر می‌گذارند. این معیارها عبارتند از:
مبلغ وام اصلی اولین و مهم‌ترین فاکتور در محاسبه است. مبلغ وام همان مقدار پولی است که شما از بانک دریافت می‌کنید و در حقیقت پایه محاسبات است.
تأثیر: هرچه مبلغ وام بیشتر باشد، مبلغ اقساط ماهیانه نیز بیشتر خواهد بود. این عامل مستقیماً بر میزان بازپرداخت وام تأثیرگذار است.
در وام‌های قرض‌الحسنه، به‌جای بهره معمولی، یک کارمزد به‌عنوان هزینه خدمات بانک تعیین می‌شود. این نرخ معمولاً به‌صورت درصدی از مبلغ وام است که به کل مبلغ وام اضافه می‌شود.
تأثیر: نرخ کارمزد مستقیماً بر مبلغ کل پرداختی و مجموع اقساط تأثیر دارد. حتی نرخ‌های کارمزد پایین نیز می‌توانند در مجموع پرداختی نهایی تأثیر قابل توجهی داشته باشند.
مدت زمان بازپرداخت نشان‌دهنده تعداد ماه‌های پرداخت قسط است. این مدت می‌تواند از ۱۲ ماه تا ۶۰ ماه (یا بیشتر) باشد.
تأثیر: هرچه مدت زمان بازپرداخت بیشتر باشد، مبلغ اقساط ماهیانه کاهش پیدا می‌کند، اما در عوض مجموع پرداختی در طول زمان بیشتر می‌شود. بنابراین، باید بین مدت زمان کوتاه‌تر و بلندتر تعادل برقرار کرد.
تعداد اقساط معمولاً مطابق با مدت زمان بازپرداخت است. برای مثال، اگر مدت زمان بازپرداخت ۵ سال باشد، تعداد اقساط برابر با ۶۰ ماه خواهد بود.
تأثیر: افزایش تعداد اقساط باعث کاهش مبلغ قسط ماهیانه می‌شود، اما مجموع پرداختی به‌طور کلی بیشتر خواهد شد.
فرض کنیم یک وام قرض‌الحسنه با شرایط زیر برای ما مهیا است:
مرحله اول محاسبه: تعیین تعداد «ماهِ اصل» و «ماهِ کارمزد»
مرحله دوم محاسبه: قسط اصلِ مساوی در ماه‌های «اصل»
مرحله سوم محاسبه: کارمزدِ ابتدای هر سال (بر مبنای مانده بدهی)
مانده در ابتدای هر سال، پس از ۱۱ قسطِ اصلِ سال قبل کم می‌شود. در این مثال چون ۱.۸۱۸.۱۸۱× ۱۱ ، مانده هر سال دقیقاً ۲۰ میلیون کم می‌شود:
مرحله چهارم محاسبه: جمع‌بندی مبالغ پرداختی
برای دید شفاف‌تر خلاصه کنیم:
دقت شود:
برای پاسخ به این پرسش که «آیا گرفتن وام قرض‌الحسنه به‌صرفه است یا نه»، باید هم شروط بانک‌ها برای پرداخت وام و هم شرایط اقتصادی کشور را در نظر گرفت. عوامل زیادی می‌توانند اثرگذار باشند، اما سه متغیر اصلی بیشترین نقش را دارند:
معمولاً برای دریافت وام‌های قرض‌الحسنه با کارمزد ۲ یا ۴ درصد، بانک‌ها شرط می‌گذارند که مشتری مبلغی را برای چند ماه در حساب نگه دارد. برخی بانک‌ها این را «امتیاز وام» و برخی دیگر «رسوب» می‌نامند.
این پولی که چند ماه بلوکه می‌شود، در ظاهر دست‌نخورده باقی می‌ماند. اما در واقع، به خاطر تورم، ارزشش کم می‌شود. اگر همین پول در دست شما بود، می‌توانستید با آن چیزی بخرید یا سرمایه‌گذاری کنید. پس این شرط بانک یک «هزینه پنهان» برای شماست.
تورم مهم‌ترین عامل است و باید از دو دیدگاه بررسی شود:
وام قرض الحسنه در تورم بالا به نفع وام‌گیرنده است. چرا؟ چون شما وام را همین امروز می‌گیرید، ولی اقساطش را با پول آینده (که ارزشش کمتر است) می‌پردازید. برای همین است که در جامعه همه دنبال وام قرض‌الحسنه هستند.
وام قرض‌الحسنه بهره (سود تسهیلاتی) ندارد، اما بانک برای پوشش هزینه‌های اداری یک کارمزد ۲ تا ۴ درصدی می‌گیرد. در مقایسه با نرخ‌های بهره بانکی یا سود تسهیلات دیگر، این کارمزد بسیار ناچیز است. بنابراین بخش کارمزد، فشار زیادی به وام‌گیرنده وارد نمی‌کند.
در نتیجه گرفتن وام قرض الحسنه با وجود هزینه‌های پنهان، در شرایط اقتصادی و تورمی ایران کاملا به‌صرفه و سودمند است. البته هرچه سهم پول بلوکه‌شده بیشتر باشد و مدت انتظار طولانی‌تر شود، جذابیت وام کمتر خواهد شد.