به گزارش راهبرد بانک،محمدحسین فتحه در گفت‌وگویی، درباره ویژگی‌های ضروری وزیر اقتصاد در شرایط فعلی کشور اظهار کرد: ویژگی‌های وزیر اقتصاد ایران، بسته به دوره‌های مختلف، متفاوت است، اما در حالت کلی و ایده‌آل، می‌توان آن‌ها را در شش مورد خلاصه کرد که شامل تحصیلات مرتبط و تخصص اقتصادی (دارا بودن مدرک تحصیلی در رشته‌هایی مانند اقتصاد، مدیریت، مالی یا برنامه‌ریزی)، آشنایی کامل با نظریه‌ها و سیاست‌های اقتصادی مدرن و بومی، تجربه مدیریتی و اجرایی، توانایی تعامل با سایر ارکان حکومت (ارتباط مؤثر با دولت، مجلس، بانک مرکزی و بخش خصوصی و نیز مهارت در مذاکره با نهادهای بین‌المللی مانند صندوق بین‌المللی پول، بانک جهانی و FATF)، شناخت دقیق از مشکلات ساختاری اقتصاد ایران (از جمله تورم، بیکاری، تحریم‌ها، وابستگی به نفت، فساد اقتصادی و کسری بودجه) و روحیه اصلاح‌گری و تصمیم‌گیری شجاعانه (اجرای اصلاحات اقتصادی بلندمدت حتی در شرایط سخت و استقلال در تصمیم‌گیری علمی بدون وابستگی سیاسی افراطی) است.
جوانی و نخبگی؛ فرصت یا چالش؟
استادیار دانشگاه پیام‌نور فارس با اشاره به ترکیب جوانی و نخبگی در شخصیت سیدعلی مدنی‌زاده گفت: این ویژگی می‌تواند در شرایط خاص امروز ایران، هم فرصت‌ساز باشد و هم چالش‌برانگیز.
وی افزود: اولین مزیت این ترکیب، دیدگاه نو و غیردولتی است، چراکه افراد جوان و نخبه معمولاً وابستگی تاریخی به ساختارهای بروکراتیک ندارند و می‌توانند تصمیمات جسورانه‌تری اتخاذ کنند. دومین مزیت، تسلط به ابزارهای جدید مانند داده‌کاوی، هوش مصنوعی، بلاک‌چین و اقتصاد رفتاری است که در سیاست‌گذاری مدرن اقتصادی حیاتی هستند. مزیت سوم، پرهیز از محافظه‌کاری مزمن است؛ چراکه نخبگان جوان به نتایج علمی و بلندمدت بیشتر توجه دارند. چهارمین مزیت نیز ارتباط بهتر با بدنه نخبگان، استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان است.
این استاد دانشگاه در ادامه هشدار داد: این ترکیب به‌ویژه از حیث جوانی، با چالش‌هایی مانند کم‌تجربگی در بازی‌های قدرت و مقاومت سیستم بروکراتیک مواجه است. اقتصاد ایران صرفاً با علم جلو نمی‌رود، بلکه درگیر روابط قدرت و لابی‌های پنهان است که ممکن است جوانان نخبه را آسیب‌پذیر کند.
فتحه تأکید کرد: اگر جوان نخبه‌ای مانند مدنی‌زاده بدون پشتیبانی سیاسی قوی وارد میدان شود، احتمال حذف زودهنگام یا وادار شدن به سازش افزایش می‌یابد.
فتحه ادامه داد: در چنین شرایطی، حمایت قوی دولت و اعتماد منطقی مجلس می‌تواند مسیر پرپیچ‌وخم خیابان صوراسرافیل را برای این وزیر جوان هموار کند. در نهایت، ترکیب «جوانی + نخبگی» مدنی‌زاده می‌تواند یک فرصت مهم برای اصلاح ساختاری و علمی‌سازی تصمیم‌گیری‌ها باشد؛ مشروط به اینکه اختیار واقعی داشته باشد، دچار فشارهای سیاسی نشود و با تیمی حرفه‌ای و مستقل همراه شود. همچنین امیدوارم ایشان در ترکیب تیم مدیریتی خود نیز اعتماد بیشتری به جوانان نخبه، حتی در مقایسه با سایر وزرا، داشته باشند.
توانایی علمی و اجرایی؛ از شیکاگو تا اقتصاد ایران
فتحه در پاسخ به این پرسش که آیا مدنی‌زاده توان علمی و مدیریتی لازم برای پیشبرد اصلاحات اقتصادی را دارد، اظهار کرد: از لحاظ علمی و پژوهشی، مدنی‌زاده با بهره‌گیری از تحصیلات بین‌المللی (دکترای شیکاگو) و تخصص در سیاست‌های اقتصادی پولی، مالی و بین‌المللی، شرایط بسیار خوبی دارد.
وی افزود: از منظر مدیریت و اجرا، ایشان فرصت مناسبی برای تبدیل نظریه به عمل دارد؛ اما این موفقیت نیازمند حداقل‌هایی است، از جمله اختیار و استقلال در بانک مرکزی، قدرت اعمال نظارت بانکی، اصلاح بودجه‌ای و پشتیبانی سیاسی و اجرایی برای اعمال اصلاحات سخت‌افزاری.
فتحه تصریح کرد: توان علمی و مدیریتی مدنی‌زاده برای مقابله با چالش‌هایی مانند تورم، نقدینگی و اصلاحات ساختاری، بسیار قوی است؛ اما موفقیت در میدان عمل نیازمند هماهنگی نهادهای اجرایی و حمایت از گفتمان اصلاحی است.
نسل جدید تحول‌آفرین نیاز به اختیار و حمایت دارد
استادیار دانشگاه پیام‌نور فارس با اشاره به لزوم استفاده از نسل جدید مدیران اقتصادی، گفت: مدنی‌زاده با ویژگی‌های علمی، فکری و نسلی خود، نماد یک نسل جدید از مدیران تحول‌خواه است.
وی تأکید کرد: این تحول زمانی به ثمر می‌نشیند که اختیار تصمیم‌سازی و اجرا به ایشان داده شود و از حمایت رسانه‌ای، نخبگانی و مردمی لازم برخوردار باشد. امیدوارم در این برهه حساس، کمتر در معرض فشارهای سیاسی قرار گیرد تا بتواند برنامه‌های اقتصادی‌اش را عملیاتی کند.
فتحه ادامه داد: مدنی‌زاده یک بذر تحول است که برای رشد نیاز به «حمایت خاکی» (بدون توقع پست و مقام)، «آفتاب اختیار» و «آبیاری سیاسی» دارد.
سازوکار ارتباط با نخبگان؛ کلید سرمایه اجتماعی دولت
وی در پاسخ به اینکه وزیر پیشنهادی اقتصاد چگونه می‌تواند با نخبگان تعامل مؤثرتری داشته باشد، گفت: ارتباط مؤثر با جامعه دانشگاهی یکی از عوامل کلیدی در پیشبرد سیاست‌های بلندمدت و اصلاحات ساختاری است. این ارتباط، علاوه بر تقویت مشروعیت علمی سیاست‌ها، زمینه‌ساز پشتیبانی رسانه‌ای و اجتماعی برای دولت خواهد بود.
فتحه افزود: اگر مدنی‌زاده سازوکاری منسجم برای تعامل با دانشگاهیان طراحی کند، نه‌تنها از ظرفیت علمی کشور بهره خواهد برد، بلکه به سیاست‌گذاری مبتنی بر خرد جمعی، شفافیت علمی و مشارکت نخبگان معنا خواهد بخشید. این تعامل می‌تواند پشتوانه‌ای فکری برای اصلاحات اقتصادی و سرمایه‌ای اجتماعی برای دولت فراهم کند.
این استادیار دانشگاه پیام‌نور فارس در پایان گفت: من جوان‌تر از وزیر پیشنهادی هستم و کاملاً دغدغه‌ها و امیدهای جوانانی که دل در گرو آبادانی این سرزمین دارند را درک می‌کنم. از خداوند متعال برای این جوان نخبه، که بذر امید بسیاری از جوانان است، آرزوی موفقیت دارم و امیدوارم بتواند بذر کاشته‌شده توسط دولت جناب آقای دکتر پزشکیان را به درختی تنومند تبدیل کند.