به گزارش راهبرد بانک، چک یکی از خدماتی است که بانک برای ارائه ضمانت و تضمین در معاملات، به مشتریان خود ارائه می دهد که بسته به نوع و کاربرد معاملات انواع مختلفی دارد. چک‌های بانکی عادی، تضمینی، رمزدار، تایید شده، موردی، صیادی و الکترونیک، انواع مهم چک بانکی هستند.
اولین و رایج‌ترین چک بانکی در کشور، چک عادی است که برای اولین بار در سال ۱۳۱۱ شمسی ارائه شد و به صاحبان حساب های جاری داده می‌شود.
در این نوع چک بدون تضمین بانکی است و ریسک بالایی برای پاس نشدن دارد. نکته مهم در این نوع چک، شخص گیرنده یا حامل چک است. اگر چک در وجه حامل امضا شود، هر شخصی می‌تواند چک را به بانک برده و آن را نقد کند.
این چک برای اولین بار در سال ۱۳۳۴ ارائه شد و برای معاملات کلان و به درخواست مشتری، توسط بانک صادر می‌شود و بانک صادرکننده تضمین پرداخت چک را می‌دهد. یعنی اگر از بانک چک تضمین شده بگیرید، مبلغ آن همان موقع از حساب شما کم می‌شود و گیرنده چک می‌تواند با مراجعه به یکی از شعبه‌های بانک صادرکننده، چک را نقد کند.
چک تضمین شده در دو نوع عادی و رمزدار صادر می‌شود. مبلغ چک عادی بلافاصله بعد از صدور از حساب شما کم می‌شود و گیرنده چک می‌تواند بعد از ۲۴ ساعت، مبلغ آن را دریافت کند. اما واریز مبلغ چک رمزدار در لحظه صدور چک انجام می‌شود. یعنی اگر چک تضمین شده رمزدار به کسی بدهید، گیرنده چک می‌تواند در لحظه صدور چک، آن را نقد کند.
همچنین هر شخصی که در بانک حساب دارد، می‌تواند با مراجعه به بانک، چک تضمین شده بگیرد.
چک رمزدار همان چک بین بانکی است که در سال ۱۳۷۲ توسط بانک مرکزی ارائه شد و برای انتقال وجه از یک بانک به بانک دیگر استفاده می‌شود.
یکی دیگر از انواع چک بانکی، چک تایید شده است که از آن به عنوان چک بانکی معتبر یاد می‌شود. این چک در سال ۱۳۷۳ ارائه شد و گیرنده چک را از نقد شدن آن مطمئن می‌کند. یعنی اگر چک تایید شده صادر کنید، بانک مبلغ چک را در حسابتان مسدود می‌کند. بنابراین صدور چک تایید شده به مبلغ پول در حساب شما بستگی دارد. اگر به اندازه مبلغ چک در حسابتان پول داشته باشید، بانک مبلغ آن را مسدود می‌کند و اجازه صدور چک را به شما می‌دهد. در غیر این صورت، چک تایید نمی‌شود و امکان صدور چک هم وجود ندارد.
این نوع چک برای اولین بار در سال ۱۳۹۴ ارائه شد و نوعی از چک است که به افراد فاقد دسته چک جهت خرید کالا و یا دریافت خدمات توسط بانک داده می‌شود.
بر اساس قانون بانک مرکزی، حداکثر مبلغ چک موردی برای افراد مختلف باتوجه به اعتبارحساب ایشان متفاوت است و این مبلغ بعد از بررسی شرایط حساب و رتبه اعتباری درخواست کننده توسط سامانه صیاد تعیین می‌شود.
چک صیادی یا چک بنفش یکی از مهم‌ترین انواع چک بانکی است که در سال ۱۳۹۹ منتشر و از سال ۱۴۰۰ جایگزین دسته چک‌های قدیمی شده و صدور آن فقط توسط بانک مرکزی انجام می‌شود.
همه چک‌های صیادی باید در سامانه صیاد ثبت شوند. این قوانین، امنیت چک صیادی را تا حد زیادی افزایش می‌دهد، بنابراین بسیاری از فروشگاه‌ها و سایت‌های خرید اقساطی از چک صیادی برای انجام معامله‌ها استفاده می‌کنند.
مهم‌ترین ویژگی چک صیادی، کد یکتای ۱۶ رقمی آن است که به شما اجازه می‌دهد آن را در سامانه صیاد ثبت کرده و یا استعلام بگیرید. این نوع چک اعتبار تضمینی بالایی دارد.
همچنین، متقاضی چک صیادی باید حداقل دو سال حساب بانکی فعال داشته باشد و یکی از مهم‌ترین کاربردهای آن، استفاده در خرید اقساطی است.
چک الکترونیک از سال ۱۴۰۰ با هدف حرکت شبکه بانکی کشور به سمت محصولات فناوری ارائه شد که موجودیتی مشابه چک کاغذی دارد و تمامی مقررات چک کاغذی در مورد آن صدق می‌کند.
در این خصوص سامانه چکاد با هدف ایجاد بستر امن بین بانکی جهت ارائه چک دیجیتال و برطرف کردن مشکلات چک فیزیکی ایجاد شده و بانک‌ها با بهره‌گیری از سرویس‌های ارائه شده توسط این سامانه می‌توانند سرویس‌های چک دیجیتال را برای مشتریان خود عرضه کنند.
استفاده از چک‌های کاغذی معمولا با همه مزایای خود، ریسک‌های زیادی را هم به همراه دارد. از مخدوش بودن نوشته روی چک‌ها گرفته تا سرقت چک، همگی خطراتی است که با ورود چک‌های الکترونیک از میان می‌رود.
همچنین، چک دیجیتال هیچ یک از مخاطرات چک‌های کاغذی را ندارد. برای مثال بعد از صدور، قابلیت تغییر ندارد و صادر کننده چک از طریق امضای دیجیتال خود، احراز هویت می‌شود.